پزشکیان نشان داد که واقعا در کنار مردم است!
روزنو :«در راستای حفظ انسجام ملی و تاکید رییس‌جمهور استرداد لایحه فضای مجازی در جلسه امروز دولت مصوب شد.» این عبارات متن توییتی است که فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت ساعت ۸ و ۲۵ دقیقه دیروز منتشر کرده است. توییتی که نشان‌دهنده شنیدن صدای مردم و نخبگان، توسط دولت و شخص رییس‌جمهور پزشکیان است و ارتباط دولت-ملت را در وضعیتی متفاوت از دولت‌های قبل قرار می‌دهد.
۳ روز پیش ۶ مرداد ماه ۱۴۰۴، روزنامه اعتماد برای نخستین‌بار از احتمال بازپس‌گیری لایحه مقابله با انتشار محتوای خلاف واقع در فضای مجازی خبر داد. برخی افراد و گروه‌ها از جمله روزنامه کیهان در زمان انتشار این گزارش، نسبت به این رویکرد واکنش نشان داده و آن را غیرممکن ارزیابی کردند. اما گذشت زمان نشان داد که با حضور دولتی که صدای افکار عمومی و نخبگان را شنیده و برای آن ارزش قائل است هر اقدام ناممکنی محتمل خواهد شد.
واکنش حقوقدانان، فعالان سیاسی، نخبگان، استادان دانشگاهی به این استرداد قابل توجه بود. ابتدا گروهی از استادان روزنامه‌نگاری و ارتباطات با انتشار نامه‌ای از رییس‌جمهور خواستند اولا از تصویب یک چنین لوایحی خودداری کند و در وهله بعد این نگاه را درخصوص موضوعاتی، چون رفع فیلترینگ، افزایش پهنای باند و به رسمیت شناختن سبک زندگی مردم به کار بندد. مطابق معمول در برابر اکثریت مردم و نخبگان، طیف‌های تندرو نسبت به این استرداد واکنش نشان داده و ابراز نگرانی کردند.
حجت‌الله عبدالملکی، وزیر کار و علی بهادر جهرمی سخنگوی دولت سیزدهم ازجمله منتقدانی هستند که استرداد لایحه را تاب نیاورده و نسبت به آن انتقاد می‌کنند. «اعتماد» در این گزارش ضمن گفت‌و‌گو با محسن برهانی حقوقدان، تصویری از واکنش‌های فعالان سیاسی، استادان دانشگاهی و نخبگان را بازتاب داده است.
محسن برهانی: امروز یک روز تاریخی در اتصال دولت با ملت است
محسن برهانی، عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با «اعتماد» درخصوص تصمیم هیات دولت در بازپس‌گیری لایحه مقابله با انتشار محتوای خلاف واقع در فضای مجازی می‌گوید: «استرداد لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی توسط دولت تنها ۸ روز پس از ارسال آن به مجلس، نشان‌دهنده یک اتفاق بسیار میمون و مبارک است. از جهت جامعه مدنی و فعالان فضای رسانه‌ای این استرداد این پیام روشن را به جامعه داد، اینکه این‌گونه نیست که فعالیت‌های رسانه‌ای، مجازی و تخصصی دیده و شنیده نشود. برخی افراد با انتشار بذر ناامیدی به بسیاری از نخبگان اجتماعی، اساتید دانشگاه و فعالان رسانه‌ای این پیام را منتقل می‌کنند که این نوع فعالیت‌ها اثری ندارد و گوش شنوایی برای آن نیست.»
برهانی ادامه می‌دهد: «فعال شدن نخبگان و شهروندان علیه این لایحه و یک‌صدایی جامعه در این خصوص نشان داد که می‌توان با یک اعتراض مدنی آرام، تخصصی و نخبگانی، اثرگذاری‌های شگرفی ایجاد کرد. پیامی که این استرداد به جامعه می‌دهد آن است که نوشتن، گفتن و نقد کردن اثرگذار است.
پیام دوم استرداد لایحه، آن است که در این دوران با رییس‌جمهور و دولتی مواجه هستیم که هم‌صدای مردم و نخبگان را می‌شنوند و هم شهامت اقدام را دارند. می‌شنوند، کما اینکه صدای اعتراض و نقد درخصوص این لایحه را شنیدند.
دولتی که دخالت چندانی در تدوین این لایحه نداشت و تلاش کرده بود لایحه ارسالی از دستگاه قضایی را اصلاح و سپس تقدیم مجلس کند، کما اینکه اگر دولت ارسال نمی‌کرد، قوه قضاییه براساس قانون ۳ ماه بعد می‌توانست اقدام به ارسال این لایحه کند.
اما دولت پس از ارسال لایحه، زمانی که صدای نقد و اعتراض جامعه بلند شد شهامت استرداد لایحه را داشت. یعنی دولت هم می‌شنود و هم شهامت عدول از تصمیمات خود را دارد.»
این حقوقدان با اشاره به اینکه این اقدام یک تصمیم بی‌سابقه در تاریخ معاصر ایران است، می‌گوید: «اینکه دولتی به این سرعت زمانی که متوجه شد کاری اشتباه صورت گرفته است با مسوولیت‌پذیری جبران مافات کرد و اجازه تداوم یک پروسه خطرناک را نداد، کم نیز هست اگر نگوییم بی‌نظیر است.
این اقدام یک پیام به جامعه و یک پیام به دولت داشت. این رویکرد دولت، منشا یک توافق نانوشته و بنیادین میان ملت و دولت خواهد شد.
هم‌افزایی میان جامعه و دولت در این پرونده قابل مشاهده است. اگر این هم‌افزایی در سایر حوزه‌ها هم رخ دهد از ظرفیت جامعه، شهروندان و نخبگان استفاده شده و در نقاط مشترک و حیاتی، به سمت رشد و پیشرفت گام برداشته می‌شود.»
برهانی در پاسخ به پرسش «اعتماد» که گام بعدی ایجاد این حس مشترک میان دولت و ملت و نخبگان چه خواهد بود؟ می‌گوید: «همین اتفاق قطعا درخصوص رفع فیلترینگ و برخی دیگر از محدودیت‌های غیرمتعارف و غیرقانونی علیه مردم می‌تواند تکرار شود.
من قبول دارم، دولت آقای پزشکیان امروز با نهادسازی‌های پیچیده و افراد غیرهمسو با دولت (که دارای اختیارات قانونی و فراقانونی هستند) مواجه است؛ لذا همگی باید قبول کنیم که دولت نمی‌تواند هر اراده را در هر زمان و هر بخشی اجرایی کند.
در مسیر خواسته‌های دولت، چالش‌ها و موانع فراوانی وجود دارد. اما در عین حال باید بر این مطالب تاکید کنیم که هم‌افزایی میان مردم و دولت می‌تواند این موانع را برطرف کند.
یکی از اصلی‌ترین خروجی‌های این استرداد این می‌تواند باشد جایی که مردم و دولت در نقطه‌ای به توافق رسیده و به سمت هم‌افزایی حرکت کرده‌اند، موانع پیش روی اراده ملت و دولت به جامعه معرفی شود.» او ادامه می‌دهد: «نباید این‌گونه باشد که همه فشار‌ها به گرده دولت بیفتد و دولت در جلسات مختلف فشار‌ها را تحمل کند و نهایتا نتواند به مطالبات مردم پاسخ در خور دهد، بعد افکار عمومی رییس‌جمهور و دولت را مقصر بدانند. به نظرم دولت از این پس باید در تصمیمات ملی که مورد مطالبه جامعه است (فیلترینگ، سرعت پهنای باند، برخی آزادی‌های سیاسی و اجتماعی و...) وقتی با موانع و چالش‌های قانونی و فراقانونی مواجه شد و به هر دلیلی نتوانست در جلسات، حضرات غیرهمسو را قانع کند، بهترین راه آن است که از این ظرفیت افکار عمومی استفاده کند.
در واقع افکار عمومی به صورت مسالمت‌آمیز و کاملا مدنی کمک کند برای رفع موانع.
نقطه‌ای که امروز در آن قرار گرفته‌ایم و امیدی که در جامعه ایجاد شده، باید پاس داشته شده و تداوم پیدا کند.» برهانی در پایان یادآور می‌شود: «امروز به نظرم در یک نقطه تاریخی در اتصال بین ملت و رای‌دهندگان و دولت قرار گرفته‌ایم.
نباید اجازه داده شود این اتفاق مبارک تنها یک مسکن مقطعی و کوتاه‌مدت باشد. دومینوی زیبای همراهی دولت و ملت در مسیر خواست اکثریت جان تازه‌ای گرفته و ان‌شاءالله شاهد اتفاقات شیرین‌تر در روز‌های آتی باشیم.»
رحمت‌الله بیگدلی: اصل این لایحه ربطی به دولت پزشکیان نداشت و یک لایحه قضایی بود
رحمت‌الله بیگدلی، فعال سیاسی با تکریم اقدام دولت یادآور می‌شود: «این اقدام پزشکیان نشان داد که او برای خدمت به مردم و تامین مطالبات ملت آمده است.
باعث شرمندگی کسانی که با یک غوره دچار سردی و با یک مویز دچار گرمی می‌شوند و از پس گرفتن رای خود می‌گویند! گفتنی است که اصل این لایحه ربطی به دولت پزشکیان نداشت و یک لایحه قضایی بود که توسط قوه قضاییه به دولت ارسال شده بود و ارسال آن توسط دولت به مجلس ناشی از یک الزام قانونی بود که دکتر پزشکیان با استرداد این لایحه قضایی رسما مخالفت خود را با آن اعلام کرده است.»
احمد زیدآبادی: بازگشت از تصمیم نادرست ارجمندتر از حتی تصمیم درست است!
احمد زیدآبادی، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار در واکنش به این تصمیم دولت می‌نویسد: «تصمیم ارجمند دولت؛ آنکه به اشتباه خود اعتراف می‌کند و از آن بازمی‌گردد، در ادبیات دینی ما یعنی اهلِ انابه و توبه است.
خداوند بازگشت‌کنندگان را دوست دارد. اما آنکه بر کار اشتباه اصرار ورزد، دلش سنگ و از رحمت خدا محروم می‌شود. از این جهت، استرداد لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع در فضای مجازی ازسوی دولت را باید به آقای دکتر پزشکیان و همکارانش تبریک گفت. باشد که مورد رحمت خداوند قرار گیرد و بر مشکلات غلبه کند.
به نظر من، بازگشت از تصمیم نادرست بسیار ارجمندتر از حتی تصمیم درست است! تصمیم درست را حتی مستبدان هم ممکن است بگیرند، اما فرق آنان با اهل انابه و مشورت این است که نمی‌توانند از تصمیم نادرست خود بازگردند.
از این رو تفاوت آدم مستبد و آزادمنش در این نیست که اولی همیشه تصمیمات غلط و دومی همواره تصمیمات درست می‌گیرد، چون هر دو خواه ناخواه مخلوطی از تصمیمات غلط و درست می‌گیرند.
فرق‌شان به واقع در این است که مستبد در تصمیم نادرست خود تردید نمی‌کند و راه بازگشت از آن را سد می‌کند، اما آزادمنش بر احتمال نادرستی تصمیم خود واقف است و به محض فهم و مشاهده آثار آن، تصمیمش را اصلاح می‌کند.»
عبدالکریم حسین‌زاده: حرمت افکار و مطالبات عمومی در ذهن و روح رییس‌جمهوری و دولت زنده است
عبدالکریم حسین‌زاده، معاون رییس‌جمهور در امور توسعه روستایی و محرومیت‌زدایی نیز به استقبال این تصمیم دولت رفته و با توصیه‌سازی درخصوص نشست روزگذشته هیات وزیران یادآور می‌شود: «رییس‌جمهوری در ابتدای جلسه امروز هیات دولت و قبل از شروع مذاکرات شخصا دستور استرداد لایحه مقابله با محتوای خلاف واقع را صادر کردند. حرمت افکار و مطالبات عمومی در ذهن و روح رییس‌جمهوری و دولت زنده است. تفاوت‌های سیاسی در شنیدن صدای جامعه و اصلاح تصمیمات به نفع ملت متبلور می‌شود.
جعفر قائم‌پناه: رییس‌جمهور در برابر خواست مردم نمی‌ایستد
از سوی دیگر محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی پزشکیان نیز در واکنش به استرداد لایحه می‌نویسد: «امروز، هیات وزیران با اکثریتی قاطع به استرداد لایحه «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی» رای داد. دولت وفاق ملی و رییس‌جمهور پزشکیان، شنونده صدای مردم هستند و در برابر خواست ملت نخواهند ایستاد.»
جلال رشیدی کوچی: دولت با رفع فیلترینگ اقدام زیبای خود را تکمیل کند
جلال رشیدی کوچی، نماینده سابق مجلس هم از رییس‌جمهور می‌خواهد که با همین دست فرمان حرکت کرده و درخصوص پایان دادن به معضلاتی، چون فیلترینگ هم از همین روش استفاده کنند. رشیدی کوچی تاکید می‌کند: «آقای دکتر پزشکیان، از اینکه برای اولین‌بار در بین روسای جمهور چند دوره اخیر، شجاعت پذیرش اشتباه را داشتید و صدای مردم را شنیدید و لایحه نامناسب و نگران‌کننده مربوط به فضای مجازی را پس گرفتند، تشکر می‌کنم. لطفا با رفع فیلترینگ اقدام زیبای خود را تکمیل کنید. من‌الله التوفیق.»
گروهی از اساتید علوم روزنامه‌نگاری و ارتباطات در نامه‌ای به رییس‌جمهور
خاتمه دادن به فیلترینگ را به «مصلحت ملی» می‌دانیم
گروهی از اساتید علوم رسانه و ارتباطات و چهره‌های رسانه‌ای در نامه‌ای به رییس‌جمهور ضمن ارج نهادن به استرداد و بازپس‌گیری لایحه مقابله با انتشار محتوای خلاف واقع در فضای مجازی توسط دولت خواستار تداوم این نگاه در پیگیری به مطالبات مردم در خصوص موضوعاتی، چون فیلترینگ و... شدند. این جمع رسانه‌ای و دانشگاهی در نامه آورده‌اند:
«جناب آقای مسعود پزشکیان، رییس محترم جمهور، با سلام؛ مادام که پذیرش «اندیشه دیگری» به عنوان مبنای «ارتباطات و مفاهمه» از یک سوی و «حق اظهارنظر و آزادی بیان برای شهروندان» از دیگر سوی، پذیرفته نشود؛ بدیهی‌ترین اصل بقا و زیست اجتماعی با چالش جدی مواجه خواهد شد. به ویژه آنکه در قالب تصویب قوانین غیرکارشناسی و اتفاقا خلاف واقع، تشکل‌های حرفه‌ای و دیدگاه‌های صاحب‌نظران نادیده انگاشته شود. اینک که لایحه «مقابله با انتشار محتوای خبری خلاف واقع» را پس گرفته‌اید؛ ما معلم‌های ارتباطات و روزنامه‌نگاری، انتظار داریم که هر چه سریع‌تر، از پشت دیوار فیلترینگ-آن هم در عصر جهان پر تحول ارتباطی- به در آییم. تصدیق خواهید کرد که البته ما از اساس، انتطار ارسال چنین لایحه‌ای را نداشتیم. با این وجود، در این هنگامه پر تلاطم، خاتمه دادن به فیلترینگ را به «مصلحت ملی» و گشودن «راه آزادی بیان و حقوق اساسی شهروندان» می‌دانیم.
هادی خانیکی- بیژن نفیسی- علی‌اکبر قاضی‌زاده- بهروز بهزادی- مهدی فرقانی
حسن نمکدوست- فریدون صدیقی- یونس شکرخواه- مجید رضاییان
سیدفرید قاسمی- محمود مختاریان
