در روزنو بخوانید
واقعیت‌ها در خصوص مصرف مکمل‌ها چیست؟
روزنو :روزنو – هدی کاشانیان: رواج گسترده مصرف مکمل‌ها در میان مردم سراسر جهان، اغلب تحت تأثیر تبلیغات، رسانه‌ها و باورهای عمومی است، اما وقتی از دیدگاه علمی و پزشکی به این موضوع نگاه کنیم، واقعیت‌ها خیلی ساده یا یک‌دست نیستند. امروزه تمایل افراد به مصرف مکمل‌ها بیشتر شده است و افراد از یک یا چند نوع مکمل در برنامه روزانه خود استفاده می‌کنند.
مکمل غذایی چیست؟
مکمل‌های غذایی (dietary or nutritional supplements) موادی هستند که به تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن و سایر ترکیباتی کمک می‌کنند که ممکن است در رژیم غذایی روزانه به اندازه کافی دریافت نشوند. به عبارت دیگر، این مکمل‌ها مکمل برنامه غذایی محسوب می‌شوند و می‌توانند در پیشگیری از برخی بیماری‌ها نقش مؤثری داشته باشند. با این حال، نکته بسیار مهم این است که مصرف مکمل‌های غذایی هرگز نباید جایگزین یک رژیم غذایی متعادل و متنوع شود.
مکمل دارویی چیست؟
مکمل‌های دارویی، مشابه مکمل‌های غذایی، حاوی مواد مغذی مختلفی هستند، اما معمولاً با دوز بالاتری عرضه می‌شوند و بیشتر در موارد کمبودهای شدید تغذیه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرقی نمی‌کند مکمل به‌صورت قرص، شربت، پودر یا آمپول باشد، هدف اصلی همه آن‌ها یکسان است: جبران کمبودهای تغذیه‌ای و ارتقای سلامت بدن.
این مکمل‌ها ترکیباتی مثل ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای آمینه و آنزیم‌هایی دارند که در غذاهای طبیعی هم یافت می‌شوند. برخی از آن‌ها تنها حاوی یک ماده مغذی هستند، اما نوع دیگری به نام «مولتی‌ویتامین» چندین ترکیب را هم‌زمان در خود دارد و به همین دلیل پرطرفدارتر است؛ چون مصرف آن‌ها راحت‌تر بوده و نیاز به مصرف چند محصول جداگانه را برطرف می‌کند.
گاهی یک ماده مغذی ممکن است در مکمل‌ها با شکل‌های مختلف وجود داشته باشد. برای نمونه، ویتامین D ممکن است به‌صورت D2 یا D3 در دسترس باشد و ویتامین E هم انواع گوناگونی دارد. اگر درباره انتخاب نوع مناسب مکمل مطمئن نیستید، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا مناسب‌ترین گزینه را برای نیاز بدنتان انتخاب کنید.
استفاده بدنسازان از مکمل‌ها
اگر فکر می‌کنید برنامه‌ی منظمی دارید و رژیم غذایی‌تان نیز مناسب است، اما هنوز به نتیجه‌ی دلخواه در عضله‌سازی نرسیده‌اید، احتمالاً بدنتان به مواد مغذی بیشتری نیاز دارد. در این شرایط، مصرف مکمل‌های بدنسازی اهمیت پیدا می‌کند. علاوه بر این، با مشورت یک مشاور تغذیه، بهتر است مکمل‌های غذایی نیز به رژیم خود اضافه کنید.
یکی از مکمل‌هایی که بین ورزشکاران، به‌ویژه بدنسازان، محبوبیت زیادی دارد، مکمل‌های گینر هستند که به دو دسته تقسیم می‌شوند: پودرهای افزایش وزن و پودرهای مس گینر. انتخاب هرکدام از این دو نوع بستگی به اهداف تمرینی شما دارد. اگر بدن لاغری دارید، افزایش‌دهنده‌های وزن گزینه‌ی مناسبی خواهند بود. این مکمل‌ها با ترکیبی کامل از مواد مغذی و ریزمغذی‌ها طراحی شده‌اند تا بیشترین تأثیر را در دستیابی به اهداف تمرینی‌تان داشته باشند.
انواع مکمل‌های بدنسازی
مکمل‌های بدنسازی به منظور بهبود عملکرد ورزشی، افزایش حجم عضلانی و تسریع در روند بازتوانی پس از تمرینات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مکمل‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام کاربرد و مزایای خاص خود را دارند:
- پروتئین‌ها: یکی از محبوب‌ترین مکمل‌ها برای افزایش حجم عضله و کمک به بازسازی بافت‌های عضلانی بعد از تمرین هستند. انواع مختلفی مانند وی پروتئین، کازئین و پروتئین‌های گیاهی در بازار موجود است.
- کراتین: مکملی مؤثر برای افزایش قدرت و توان ورزشی که با افزایش ذخایر فسفوکراتین در عضلات، تولید انرژی (ATP) را در تمرینات شدید بالا می‌برد.
- آمینو اسیدهای شاخه‌دار(BCAA) : شامل لوسین، ایزولوسین و والین که در کاهش خستگی عضلانی و تسریع بازتوانی نقش مهمی دارند و برای ورزشکاران با تمرینات سنگین بسیار مفیدند.
- بتا آلانین: آمینو اسید غیرضروری که با افزایش میزان کارنوزین در عضلات به بهبود عملکرد ورزشی، تاخیر در خستگی عضلانی و افزایش تحمل کمک می‌کند.
- مولتی‌ویتامین‌ها و مواد معدنی: این مکمل‌ها با جبران کمبودهای تغذیه‌ای به حفظ سلامت و عملکرد بهینه بدن کمک می‌کنند.
عوارض مکمل‌های بدنسازی
وقتی تصمیم به مصرف مکمل‌های بدنسازی گرفتید، بهتر است به عوارض احتمالی آن‌ها هم توجه کنید. باید بدانید که تأثیرات و عوارض این مکمل‌ها در سنین مختلف متفاوت است. طبق اعلام سازمان غذا و دارو، استفاده از مکمل‌های ورزشی برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است، چرا که ممکن است باعث اختلال در متابولیسم بدن نوجوانان شود و در نتیجه اضافه وزن غیرطبیعی را به دنبال داشته باشد. همچنین این مکمل‌ها می‌توانند به رشد طبیعی مفاصل و عضلات نوجوانان آسیب بزنند و مشکلات جبران‌ناپذیری ایجاد کنند. از عوارض شایع مصرف مکمل‌های بدنسازی در بدنسازان بالغ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· کاهش آب بدن
· نوسانات خلقی
· واکنش‌های آلرژیک
· ناراحتی‌های گوارشی
· سردرد
بنابراین، توصیه می‌شود پیش از شروع مصرف هر نوع مکمل بدنسازی، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا بهترین و ایمن‌ترین گزینه را متناسب با شرایط خود انتخاب کنید.
جمع‌بندی
در حالی‌که مکمل‌ها در شرایط خاص می‌توانند مفید باشند، مصرف بی‌رویه یا بدون نیاز واقعی، نه‌تنها فایده‌ای ندارد، بلکه می‌تواند مضر باشد. باید تبلیغات را با دیده شک نگاه کرد و برای تصمیم‌گیری به جای آن، به منابع معتبر علمی و مشورت پزشکی تکیه کرد.
