سدهای کشور در وضعیت هشدار سرخ
روزنو : بررسی سدهای حوضه آبریز ۹ گانه کشور نشان می‌دهد که به غیر از سدهای استان اردبیل که نسبتا حال و روز خوبی داشت، سدهای بقیه استان‌ها در وضعیت بغرنج به سر می‌برند.
اول مهر وارد ششمین سال خشکی شدیم و وضعیت سد‌ها در این روز‌ها نه قابل گفتن است و نه قابل چشم‌پوشی. به طوری که بررسی وضعیت سدهای کشور نشان می‌دهد بدترین وضعیت سال آبی را در سال ۱۴۰۴-۱۴۰۳ نسبت به ۱۰ سال قبل سپری کردند. از طرفی نیمی از پاییز ۱۴۰۴ را پشت سر گذاشتیم و سرزمین ایران همچنان تشنه و در انتظار باران است.
پیش‌بینی‌های هواشناسی خبری از بارش ندارند و به نظر می‌رسد که سال آینده با وضعیت بدتری روبه‌رو خواهیم شد. طبق گفته «حسن گلمحمدی»، معاون دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور و رئیس کمیته تخصصی اطلاعات و شناسنامه سد‌ها در وبینار تخصصی «مروری بر وضعیت سدهای کشور در سال آبی گذشته و مقایسه ورودی و خروجی سدهای مهم تا ۳۱ شهریور ۱۴۰۴» در آبان ۱۴۰۴، سدهای کشور در سال ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بدترین سال آبی را شاهد بودند.
بررسی سدهای حوضه آبریز ۹ گانه کشور نشان می‌دهد که به غیر از سدهای استان اردبیل که نسبتا حال و روز خوبی داشت، سدهای بقیه استان‌ها در وضعیت بغرنج به سر می‌برند. سدهای استان تهران به غیر از طالقان کاهش بیش از ۵۰ درصد را تجربه کردند. در این میان هواشناسی تهران هشدار داد شهروندان منتظر برف و باران در پاییز نباشند و به نظر می‌رسد با قطعی‌های آب در پاییز مواجه هستند. به گفته گلمحمدی، بدترین استان‌ها از نظر بارش هرمزگان، خوزستان و سیستان‌وبلوچستان است. سد استقلال استان هرمزگان گاهی تا ۶۰-، ۹۰- و ۱۰۰- درصد کاهش را داشته است. استان سیستان‌وبلوچستان بدترین سال آبی را تجربه کرده و نسبت به سال آبی گذشته ۸۳- درصد بارش را داشته است.
در سدهای استان خوزستان ورودی نسبت به پنج سال گذشته ۳۶- و نسبت به سال قبل ۳۵- درصد را تجربه کردند و به طبع خروجی از ورودی تأثیر گرفته و کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که مردم خوزستان هر روز با آلودگی هوا و ریزگرد مواجه هستند و تالاب هورالعظیم هنوز هم در حال سوختن است و خبری از حال و روز خوب در این روز‌ها ندارد. در سدهای کوثر، چم‌شیر و شاه قاسم در استان کهگیلویه‌وبویراحمد ورودی بسیار کم بوده، حتی سدهای استان گیلان با وجود بارش‌های ۱۵۱.۷ میلی متر در کل کشور با بیشترین بارش و حدود هشت درصد افزایش نسبت به بلندمدت باز ورودی سد‌ها در این استان بسیار کم بود.
در این میان وضعیت دریاچه ارومیه به طوری بوده که به نقطه صفر رسیده است. با وجود اینکه بیشترین حجم سد در استان آذربایجان غربی واقع شده، ۷۱ درصد نسبت به سال قبل کاهش حجم مخزن داشته و حجم آب ورودی ۵۴۷ میلیون مترمکعب بوده است. استان آذربایجان غربی در حوضه آبریز ارس ۵۰- درصد کاهش داشته به طوری که سد بوکان ۶۵- درصد نسبت به سال قبل کاهش را شاهد بوده.
در دریاچه ارومیه، شش سد در حوضه آبریز ارس و هفت سد در حوضه آبریز دریاچه ارومیه وجود دارد که هزارو ۴۰۰ میلیون مترمکعب در حوضه دریاچه ارومیه در استان آذربایجان غربی حجم مخزن قرار دارد که حال و روز خوبی از نظر ورودی، خروجی و مدیریت مخزن وجود نداشته و سدهای استان آذربایجان غربی کاهش بیش از ۵۰ درصد را نسبت به بلند مدت پنج‌ساله تجربه کردند. به گفته گلمحمدی با این وضعیت امکان روان‌سازی وجود نداشته و اگر وجود داشته نسبت به سال بلند مدت خیلی کم بوده.
در سال آبی گذشته نسبت به بلند مدت ۶۶- درصد را شاهد بوده و ورودی در کل سدهای استان آذربایجان غربی ۶۶- درصد بود و جمع کل در سه استان آذربایجان شرقی، غربی و کردستان با ۱۳ سد در کل حوضه آبریز ۶۴- درصد کاهش ورودی در آخرین روز سال آبی داشته‌اند. سفیدرود، دریاچه ارومیه و ارس جزو حوضه‌های استان آذربایجان شرقی هستند که مخازن دریاچه ارومیه حداقل ۳۰ تا ۵۰ درصد و حداکثر بیش از ۵۰ درصد کاهش را شاهد بودند. سد آیدوغموش در میانه، سال جاری فقط پنج میلیون متر مکعب آب داشت درحالی که ۱۳۱ میلیون متر مکعب حجم دارد.
در مقایسه با دوره بلندمدت ۹۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد. استان کردستان سد چراغ ویس در حوضه دریاچه ارومیه و چهار سد در سفیدرود و هفت سد درحوضه آبریز مرزی غربی دارد؛ مرزی غربی حال و روز خوشی نداشت. سفیدرود تا حدودی بد نبوده، اما باز ورودی کمی داشته است.
برخی از سدهای استان لرستان در دو حوضه اصلی آن که کارون و کرخه است پنج سد در حوضه کارون دارد و سد مهم رودبار که ورودی و خروجی نرمالی داشته، اما وضعیت مخزن آن نسبت به بلند مدت ۱۶- درصد کاهش داشته است. همچنین در استان مرکزی درحوضه آبریز دریاچه نمک و کارون، سد ساوه و کمال صالح ورودی بسیار کم داشته و خروجی باز از ورودی تأثیر گرفته و وضعیت مخزن آنها مناسب نیست.
استان مازندران به عنوان یکی از استان‌های پربارش نیز میزان بارندگی در این استان بسیار کم بوده و پنج سد حوضه آبریز درجه دو بین سفیدرود و هراز و قره سو دارد که وضعیت ورودی و خروجی آن نرمال و وضعیت خوبی نسبت به سایر استان‌ها شاهد بوده است. اما سدهای استان قم و سمنان نیز مانند بقیه سد‌ها وضعیت مخازن بسیار بدی را دارند.
