اصلاح‌طلبان از ائتلاف با اعتدالیون پشیمان هستند یا احتمال ادامه یافتن این استراتژی تا انتخابات 98 هم وجود دارد؟ سوالی که با اظهارات اخیر عارف و انتقادات تند و صریحش از اعتدالیون مجلس باردیگر مطرح شده است.

رئیس شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان ضمن قدردانی از همراهی و همکاری موثر اعضای فراکسیون امید در جریان انتخابات هیات رئیسه مجلس تاکید کرد که در انتخابات مجلس یازدهم باید راه خود را از افراد فرصت طلب و کسانیکه می خواهند از اعتبار جریان اصلاح طلب سو استفاده کنند جدا کنیم.

وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد که سخنگویی دولت به او پیشنهاد شده اما نپذیرفته است. سیدرضا صالحی امیری در برنامه دست خط به موضوعاتی اشاره کرد. وی درباره وضعیت کشور گفت: معتقدم دولت در مقابل مطالبات مردم باید خضوع و خشوع داشته باشد و اذعان و اعتراف کند که در مقابل مردم باید حداکثر تلاش را برای پاسخ به مطالبات مردم داشته باشد. یک زمانی شما دنبال مقصر می‌گردید که آن را محکوم کنید، یک زمانی باور دارید شرایط کشور خوب نیست و باید به دولت کمک کنیم که شرایط بهتر شود. رفتار تعدادی از سیاسیون، در حقیقت اظهار رضایت از این وضع است؛ اظهار ناگفته رضایت است! یعنی اساسا از تضعیف دولت و بهم خوردن معادله معیشتی مردم عده‌ای احساس خوشحالی می‌کنند که می‌بینیم این اتفاق افتاد. عده زیادی که اکثریت سیاسیون هستند که با دولت هم ممکن است میانه خوبی نداشته باشند، من از آنها به عنوان میانه‌روها نام می‌برم و طیف اول را به عنوان رادیکال‌ها نام می‌برم، احساس همدلی و همدردی برای حل مشکلات دارند. آنچه امروز در مجلس می‌بینیم، تلاش مجلس بر این است که به کمک دولت بیاید تا مشکلات را حل کند، اما یک نکته اساسی‌تر وجود دارد، فراموش نکنیم وضعیت امروز محصول یک سلسله اتفاقات گذشته است. صالحی امیری تاکید کرد: اصلاح‌طلبان ظرف اصلی حمایت دولت هستند؛ بعد اعتدال‌گرایان و همچنین اصولگرایان... این طبیعی است. در قطار در حال حرکت، عده‌ای شرایط را نمی‌پذیرند ولی این به معنی این نیست که شکافی در دولت شکل گرفته است. به نظرم این که قطاری در حال حرکت است و عده‌ای پیاده یا سوار می‌شوند این به منزله انهدام قطار نیست. وی درباره موضوعاتی که درمورد خودش درمجلس بیان شد، توضیح داد: نکاتی را مطرح کردند که از اساس جعل و دروغ بود. بعد گفتیم بر این ادعایی که کردید سند ارائه کنید. یک کاغذ نوشتیم به قوه قضائیه که این را رسیدگی کنید. قوه قضائیه از آقایان خواست که سند ارائه کنید. بله. دو نفر از آقایان یعنی آقای توکلی و آقای کریمی قدوسی آمدند و گفتند ادله‌ای نداریم و بعد وقتی برای آنها حجت شد که اظهارات خلاف واقع بود، طلب حلالیت کردند و عذرخواهی کردند و من هم درجا رضایت دادم. همان لحظه رضایت دادم اما یک آقای دیگری یعنی آقای نادران حاضر نشد و مقاومت کرد. نهایتا دادگاه بعد از 5 سال حکم داد و من از قوه قضائیه تشکر می‌کنم. من تا امروز که صحبت می‌کنم با قاضی مربوطه هیچ‌گونه ارتباطی نداشته‌ام و شناختی از ایشان نداشتم. حکم ده ماه حبس دادند. من نه به دنبال حبس هستم و نه به دنبال انتقام هستم. طبعا این حکم برای اجرا به اجرای احکام رفته است.

با توجه به اینکه ما اسفندماه 98 انتخابات مجلس شورای اسلامی را در پیش داریم اما فضای کشور انتخاباتی نیست. جریان‌ها و جناح‌های سیاسی خیلی بی‌رمق هستند و تمایل چندانی از سوی آنها به انتخابات مشاهده نمی‌شود. گمانه‌زنی‌های زیادی در رابطه با حضور جریان‌های سیاسی برای انتخابات اسفندماه وجود دارد.

رسول منتجب‌نیا گفت: اگر اصلاح‌طلبان در انتخابات شرکت نکنند، کسی برای آنها فرش قرمز پهن نخواهد کرد.

سرنخ کلاف سردرگم گفت‌وگوی ملی این‌بار به دستان محمدرضا باهنر ‎افتاد. او از جلسات رسمی نه، بلکه از گعده‎هایی گفت که به همراه عزت‎الله ضرغامی با تعدادی از چهره‎های اصلاح‎طلب برگزار کرده و البته برخلاف موارد گذشته امیدوار است که به نتایجی هم برسد.

می‌گویند هنوز برای ورود به بحث انتخابات زود است. مسئله کنونی جامعه مسئله انتخابات نیست. شرایط فعلی کشور به گونه‌ای نیست که ما بخواهیم به انتخابات ورود پیدا کنیم؛ این را جریان‌های سیاسی می‌گویند. چه جریان اصلاحات و چه اصولگرایان گویا هیچ استراتژی و برنامه خاصی برای انتخابات اسفند 98 ندارند. این بی‌‌رمقی نشان از سردرگمی آنها برای حل مشکلات دارد. مگر نمایندگان ملت برای خروج کشور از شرایط کنونی تصمیم‌ نمی‌گیرند؟ مگر منتخبان ملت استراتژی و راهکار ارائه نمی‌دهند؟ چگونه نباید فعلا موضوع انتخابات اجتماعی شود؟ برخی از فعالان سیاسی می‌گویند ما ابتدا باید درون‌گروهی و جریانی مسائل خود را حل کرده و گفتمان‌سازی صورت بگیرد، سپس در چندماه پایانی به صورت جدی به انتخابات ورود می‌کنیم. حال سوال این است که مگر ما احزاب سیاسی به معنای واقعی داریم و نیروی بسیج منسجم داریم که در طی چند ماه بتوانیم سرمایه و بدنه اجتماعی خود را آماده کنیم. در شرایطی که سرمایه اجتماعی به خاطر عدم پیگیری مطالباتش و همچنین کارایی نامناسب از سوی جریان‌های سیاسی دچار نوعی بی‌تفاوتی و احتمال مشارکت پایین آنها بسیار جدی شده است، این تعلل چه کمکی به ایجاد انگیزه و ترغیب آنها می‌کند؟

این استاد دانشگاه با بیان اینکه که " اصلاح طلبان باید در مورد عملکرد آقای روحانی توضیح دهند"، تاکید کرد: "مردم اسباب بازی ما نیستند که هر وقت خواستیم آن‌ها را پای صندوق رای ببریم و پس از آن هیچ توضیحی درباره عملکرد و عمل به وعده‌ها داده نشود." محمد رضا باهنر فعال سیاسی اصولگرا در گفت و گویی از آغاز مذاکراتی با جریان اصلاح طلب خبر داده است. او گفته که با عزت الله ضرغامی در چند جلسه با حضور اصلاح طلبان شرکت کرده است.

انتخابات در راه است و در چشم بهم زدنی چند ماه پیش‌رو نیز خواهد گذشت و اسفندماه از راه خواهد رسید تا همه خود را مهیای آوردگاه حساس و سرنوشت‌ساز مجلس 98 کنند. این در حالی است که جریان اصلاحات به عنوان جریانی که همواره مردم و مطالبات آنها را محور برنامه‌ها و عملکرد خود قرار داده؛ اکنون در شرایط بغرنجی بسر می‌برد و به نوعی پاسوز عملکرد ناموفق دولت در حوزه‌های مختلف شده است. لذا قاطبه اصلاح‌طلبان بر این عقیده‌اند که در حدود 10ماه پیش‌رو باید دو کار صورت گیرد. نخست چاره‌اندیشی برای تغییر شرایط از وضع موجود به وضع مطلوب و دوم دلجویی از مردم و بازگرداندن امید و اعتماد به مردم در راستای جلب مشارکت سرمایه اجتماعی که البته همتی مضاعف می‌طلبد. برای بررسی موانع و چالش‌های پیش روی اصلاح‌طلبان در راه انتخابات مجلس یازدهم، با محمدصادق جوادی حصار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت‌وگو کرده که می‌خوانید:

مرتضی مبلغ، معاون وزیر کشور در دولت اصلاحات، گفت: فضا به‌ گونه‌ای است که سازوکارها اجازه نمی‌دهد آن چیزی که خواست عمومی است، درست اتفاق بیفتد. این مشکل بزرگی است که امروز پیش آمده و سوال همه مردم و حتی اصلاح‌طلبان است که این روند تا چه زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند.

رسانه‌ها و نخبگان سیاسی تا امروز درباره بی‌رمقی و سکوت جریان‌های سیاسی در آستانه انتخابات هشدار داده‌اند و این بی‌رمقی را تا حدودی ناشی از نبود راهکار و استراتژی کارآمد می‌دانند. برخی حتی از آن به عنوان کمای جریان‌های سیاسی نام می‌برند. این هشدارها در روزهای اخیر باعث شده است که برخی احزاب و جریان‌های سیاسی تحرکی هر چند اندک از خود نشان دهند و برنامه خود را در انتخابات اسفندماه اعلام کنند. اما متاسفانه تا به امروز دو جریان اصلی کشور یعنی اصلاح‌طلبان و اصولگرایان اقدام عملی تاکنون نداشته‌اند و همچنان به طور رسمی وارد میدان انتخابات نشده‌اند و معلوم نیست استراتژی و برنامه آنها برای چیست؟ در انتخابات گذشته مجلس شورای اسلامی، اصلاح‌طلبان موفق شدند با ائتلاف و ارائه لیست سهم بیشتری از صندلی‌های چرم صحن مجلس را به خود اختصاص دهند. اما برای انتخابات اسفند 1398 تاکنون هیچ برنامه و استراتژی از سوی این جریان و نخبگان و فعالان سیاسی داده نشده است. برخی از فعالان و تئوری‌پردازان معتقدند که یا نباید در انتخابات حضور داشت یا مشارکت مشروط داشته باشند. در مقابل مخالفان این ایده معتقدند عدم مشارکت در انتخابات همیشه خواست جریان رقیب بوده است و اگر ما حضوری فعال نداشته باشیم این جریان رقیب است که در نهایت پیروز میدان می‌شود و ما از عدم مشارکت چیزی به دست نخواهیم آورد.

«اسماعیل گرامی مقدم»، فعال سیاسی اصلاح طلب، در گفت و گو با خبرنگار برنا، در خصوص "برنامه اصلاح طلبان برای انتخابات 98" گفت: در جلسه شورای عالی که به ریاست اقای عارف برگزار شد، کارگروه‌ها گزارش های خود را ارایه دادند. برای انتخابات، کارگروه امور استان‌ها فعال هستند تا استان‌ها را برای انتخابات سامان دهی کنند.

انتخابــــات حســـــاس و سرنوشت‌ساز مجلس یازدهم حدود 10ماه دیگر آغاز می‌شود و جریانات سیاسی در یک ماراتن نفسگیر به رقابت و هماوردی با یکدیگر می‌پردازند و پس از چندی مشخص خواهد شد که کدام جریان سیاسی اکثریت کرسی‌های بهارستان را به‌دست خواهد آورد. در این راستا جریان اصلاحات که همواره به مدد حضور پرشور مردم انتخابات را از رقیب سنتی خود برده این بار کار سخت‌تری درپیش دارد، چرا که در این انتخابات باید از سویی رضایت خاطر مردم فراهم گردد و از سوی دیگر منتظر احراز صلاحیت‌ها برای بستن لیست‌های انتخاباتی باشد. اصلاح‌طلبان باید تلاش خود را دو چندان کنند تا در گام چهارم نیز مانند دوره‌های پیشین موفقیت حاصل کنند.

برخلاف میرزایی نیکو عضو فراکسیون امید مجلس که معتقد است «پیشنهاد حجاریان قابل بحث و بررسی و چکش‌کاری است و با این دست فرمان اصلاح طلبان مکانیزمی برای پاسخگویی به مردم طراحی می کنند»، بسیاری از چهره های جریان اصلاحات آن را خودزنی برشمردند.

اصلاح‌طلبان به‌دنبال تغییر استراتژی خود برای دو انتخابات آينده هستند.این مساله را به‌خوبی می‌توان در مواضع اخیر چهره‌های اصلاح‌طلب مشاهده کرد. اصلاح‌طلبان به این نتیجه رسیده‌اند که سرمایه‌گذاری آنها روی چهره‌های غیراصلاح‌طلب و اصلاح‌طلبان رده سوم و چهارم به نتیجه مطلوب نرسیده و به همین دلیل اقناع مجدد افکار عمومی برای آنها در آینده دشوار شده است. به همین دلیل نیز از حضور مشروط در انتخابات آینده سخن می‌گویند. حضور مشروط آنها با لیست انتخاباتی نیز منوط به تغییراتی در ساختار تصمیم گیری‌های سیاسی و فرصت بیشتر به اصلاح‌طلبان برای مانور روی اهداف و آرمان‌های جریان اصلاحات مانند مطالبات سیاسی و مدنی است. این در حالی است که مشکلات معیشتی ناشی از برخی سیاست‌ورزی‌ها و سوءمدیریت‌های نادرست به‌اندازه‌ای به مردم فشارآورده که مطالبات مدنی دراولویت‌های نخست مردم قرارندارد. در نتیجه اقناع افکار عمومی برای جریان‌های سیاسی و به‌خصوص اصلاح‌طلبان کار آسانی نخواهد بود و با توجه به چشم‌انداز آتی کشور سخت ودشوار به‌نظرمی رسد. در چنین شرایطی است که فضای سیاسی در یک خلأ فکری قرارمی گیرد و زمینه را برای پوپولیسم وعوام‌فریبی مهیا می‌کند. چه‌بسا پس از حسن روحانی دوباره احمدی‌نژادنامی با شعارهای پرطمطراق واتوپیایی اقتصادی ازراه برسد و بر اسب آرزوهای مردم خسته سوار شود ودوباره وضعیت را به جایی بکشاند که نباید. در چنین شرایطی است که هرچه عقلای قوم و دلسوزان کشور در طول هشت‌سال اعتدالگرایی به ثمر رسانده بودند یک‌شبه از بین می‌رود و دوباره اوضاع به دست کسانی خواهد افتاد که به راهی به‌جزبیراهه نمی‌رسد. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی آخرین مواضع اصلاح‌طلبان و مخاطرات پیش روی کشور با حجت‌الاسلام هادی غفاری، نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی و عضو شورای مرکزی نیروهای خط امام گفت‌وگو کرده که درادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید: آیا اصلاح‌طلبان با استراتژی «حضور مشروط» در انتخابات آینده شرکت خواهند کرد؟ آیا زمینه‌هایی برای این حضور مهیا خواهد شد؟

گرچه در سال جاری همچنان سیل و اخبار و حواشی آن مساله اول کشور است، اما از هم اکنون و شاید بتوان گفت پیش از سال جدید جریان‌های سیاسی به‌ویژه اصولگرایان درصدد برنامه‌ریزی برای حضور پرقدرت در انتخابات مجلس یازدهم در اسفندماه ۹۸ بودند. گرچه اصلاح‌طلبان نیز به همین میزان درصدد عملکرد بر محوریت مطالبات مردم بودند تا بتوانند در ایام انتخابات بازهم سرمایه اجتماعی خود را پشت سر خود داشته باشند. این در حالی است که چندی پیش سعید حجاریان تئوریسین و نظریه‌پرداز اصلاح‌طلب طی اظهارنظری عاقلانه‌ترین راه را برای اصلاح‌طلبان حضور مشروط در انتخابات دانست که طی آن اگر شروط اصلاح‌طلبان برآورده نشد عطای انتخابات را به لقایش ببخشند. از سوی دیگر اصلاح‌طلبان در سطح تحلیل کلان در جامعه با معضل کاهش شدید مقبولیت اجتماعی روبه‌رو شده‌اند که قسمت عمده‌ای از آن متوجه عملکرد دولت به‌خصوص در حوزه اقتصاد و معیشت مردم و روی دیگر آن نیز متوجه عملکرد فراکسیون امید مجلس است. حال پرسش اینجاست که اساسا این شروط برای چه کسی و با چه رویکردی مطرح می‌شود؟ از این جهت است که اصلاح‌طلبان باید ابتدا با شفافیت و صداقت با مردم از مشکلات و محدودیت‌ها بگویند و تا زمان انتخابات سازوکاری فراهم کنند تا مردم نسبت به مشارکت هرچه بیشتر در انتخابات مجلس اقناع شوند، چراکه عدم مشارکت مردم مساوی با شکست اصلاح‌طلبان خواهد بود. در این راستا برای بررسی نحوه کنش اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس یازدهم، عملکرد شورای عالی سیاستگذاری؛ عملکرد دولت و فراکسیون امید و آنچه در سپهر سیاست ایران می‌گذرد، با عبد‌ا... ناصری عضو شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات و فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.

درباره هزینه انتخابات مجلس دهم در تهران بحث‌ها زیادی شده، مسئول دبیرخانه شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان و مسئول ستاد انتخاباتی شهر تهران می‌گویند رقم تبلیغات خیلی چشمگیر نبوده است.

«تبدیل شهرداری به باتلاق اصلاح‌طلبان»؛ این جمله از زمان پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات شورایشهر تهران بارها شنیده شد. روزی فعال اجتماعی اصلاح‌طلب نوشت: «محمدباقر قالیباف در روز‌های آخر شهرداری‌اش گفت: شهرداری تهران باتلاق اصلاح‌طلبان می‌شود.» یا در گزارش‌های تحلیلی بارها نوشته شد: «برخی از اصولگرایان معتقد بودند شهرداری باتلاقی برای اصلاح‌طلبان می‌شود»، البته در صحت این ادعاها تردیدهایی وجود داشت تا اینکه عبدا... گنجی یک فعال سیاسی اصولگرا هم در زمان تلاش همفکرانش برای حذف محمدعلی نجفی از شهرداری تهران نوشت: «به نظر می‌رسد نجفی به دنبال خروج قهرمانانه از باتلاق شهرداری تعطیل شده تهران است». پس نمی‌توان تردید داشت که دلواپسان برنامه‌ریزی کاملی برای ضربه زدن به اصلاح‌طلبانی داشته باشند که وارد بهشت شدند و آن طور که مشخص است در تقویم کاری آنها ضربه اصلی پس از نوروز 98 آغاز و تا زمان انتخابات مجلس شدت خواهد یافت. یکی از دلایل مخالفت اصولگرایان دلواپس با حضور اصلاح‌طلبان در بهشت را شاید بتوان پایان منفعت طلبی و انتصاب اقوام و همشهریان در شهرداری ذکر کرد. «مجید تقوی» معاون حقوقی شورا و مجلس، «هادی ایازی» معاون اجتماعی- فرهنگی، «جعفر تشکرهاشمی» معاون حمل‌ونقل ترافیک و «علیرضا جاوید» معاون شهرسازی مشهدی بودند. گفته شد معاون امور مناطق هم از دوستان قالیباف بود. از سوی دیگر پروژه‌های عمرانی شهرداری هم موضوعی نیست که منفعت‌طلبان به راحتی از آن عبور کنند به‌ویژه آنکه همگان مطلع هستند که عیسی شریفی قائم مقام قالیباف در زمان شهرداری در زندان است که سخنگوی سابق قوه قضائیه اتهام او را «مالی» بیان کرده بود.

چندی پیش سعید حجاریان نظریه‌پرداز و تئوریسن اصلاحات طی اظهار نظری نسبت به چگونگی حضور اصلاح‌طلبان در انتخابانت مجلس، گفت: «در کوتاه‌مدت شاید عقلانی‌ترین راهبرد خود را بتوان در مشارکت مشروط جست.» حال اینکه مشارکت مشروط چیست؛ چه سازوکاری دارد و اساسا تعیین شرط برای حضور در انتخابات آنهم در شرایط فعلی معقولانه می‌نماید؟ امری جداگانه است. پر واضح اینکه اصلاح‌طلبان با توجه به برخی عملکردهای دولت در حوزه اقتصاد و معیشت مردم و انفعال فراکسیون امید از جایگاه چندان مطلوبی در جامعه برخوردار نیستند و مشکل بتوانند سرمایه اجتماعی خود در سال 94 را به حمایت از خود ترغیب کنند. شاید از این جهت است که فردی مثل حجاریان به مشارکت مشروط اشاره می‌کند. با اینکه پیش از سال جدید رئیس دولت اصلاحات نیز نسبت به این وضعیت ابراز نگرانی کرده بود، اما سیدمحمود میرلوحی عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان معتقد است: «حضور غیرمشروط در انتخابات را نمی‌توان چندان متصور بود. اکنون کف انتظار مردم از اصلاح‌طلبان حضور مشروط در انتخابات است و رئیس دولت اصلاحات نیز معتقد به حضور مشروط در انتخاباتند. با این حال باید دید در ماه‌های آینده اصلاح‌طلبان چه رویکردی اتخاذ خواهند کرد.

اشاره: سعید حجاریان، یکی از تئوریسین‌های جریان اصلاحات در تازه‌ترین یادداشت خود توصیه‌هایی به اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات پیش روی مجلس کرده که حاوی نکات قابل‌تأملی است. وی در بخشی از یادداشت خود نوشت: اصلاح‌طلبان باید به‌صورت مشروط در انتخابات مجلس شرکت کنند و اگر شروطشان محقق نشد، عطای انتخابات را به لقایش ببخشند.