آغاز احتمالی مذاکرات ایران و آمریکا مشخص شد؟
روزنو :روزنامه «وال استریت ژورنال» از آغاز احتمالی مذاکرات ایران و آمریکا از اواخر مرداد ماه خبر داده است.
به گفته غریب‌آبادی، ایران برای مذاکرات جدید با آمریکا آمادگی دارد، اما معتقد است دو اصل باید مورد توافق قرار گیرد تا این مذاکرات موفقیت‌آمیز باشند: اول اینکه آمریکا باید توافق کند که در طول مذاکرات به ایران حمله نشود، و دوم اینکه هر دو طرف توافق کنند که یک توافق به نفع هر دو کشور خواهد بود.
به گزارش روز نو کاظم غریب آبادی معاون وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه در نیویورک گفته است در زمینه گفت‌و‌گو با طرف اروپایی که جمعه ۳ مرداد در استانبول برگزار می‌شود، گفته است ایران ممکن است به درخواست آمریکا برای مذاکرات، اندکی پس از دیدار با سه قدرت اروپایی در روز جمعه در استانبول پاسخ دهد.
در این نشست درباره ایده‌های مدیریت مهلت مقرر برای برخی تحریم‌های هسته‌ای سازمان ملل علیه ایران بحث خواهد کرد که یا منقضی می‌شوند، یا «مکانیسم ماشه» خواهند داشت، یا ممکن است تمدید شوند.
غریب آبادی در این زمینه گفته است: «به نظر ما، بهترین راه‌حل برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها، تمدید آنها نیست، بلکه از طریق دیپلماسی و مذاکرات است. اگر قرار باشد توافقی صورت گیرد، بازگشت تحریم‌ها ممکن است جلوگیری شود، باید جلوگیری شود.»
به گفته غریب‌آبادی، ایران برای مذاکرات جدید با آمریکا آمادگی دارد، اما معتقد است دو اصل باید مورد توافق قرار گیرد تا این مذاکرات موفقیت‌آمیز باشند: اول اینکه آمریکا باید توافق کند که در طول مذاکرات به ایران حمله نشود، و دوم اینکه هر دو طرف توافق کنند که یک توافق به نفع هر دو کشور خواهد بود.
پیش از این نیز «کارولین لویت» سخنگوی کاخ سفید شامگاه دوشنبه ۳۰ تیرماه گفته بود: «دولت آمریکا آماده مذاکره با ایران است.» با این حال او گفته بود «هیچ تاریخی برای برگزاری مذاکرات رسمی تعیین نشده است.»
با توجه به این اظهارات غریب آبادی، «لارنس نورمن»، خبرنگار روزنامه «وال استریت ژورنال» در یک رشته‌توییت نوشته است: «یک بازی پیچیده در جریان است که ممکن است برای کسانی که پیگیر ماجرا نیستند، به‌خوبی روشن نباشد.
او ادامه داد: جمعه گذشته، در همین‌جا گزارش دادم که سه کشور اروپایی (E ۳) به ایران اطلاع داده‌اند که حاضرند مهلت اعمال «مکانیسم بازگشت تحریم‌ها» (snapback) در ماه اکتبر را تمدید کنند، اگر ایران بتواند برخی شرایط را رعایت کند. این یک امتیاز بالقوه حیاتی بود که می‌توانست روند وقایع در تابستان پیش از اسنپ‌بک را تغییر دهد.
پیش از اینکه این احتمال با عراقچی مطرح شود، سه کشور اروپایی دو گزینه داشتند:
۱. اعمال دوباره تحریم‌های سال ۲۰۱۵ بر این اساس که ایران به سمت یک توافق هسته‌ای جدید با ایالات متحده حرکت نمی‌کند — که احتمال آن زیاد بود. این اقدام می‌توانست به یک بحران بزرگ منجر شود و احتمالاً مسیر دیپلماسی را کاملاً از بین ببرد.
ایران تهدید کرده است که در صورت اجرای مکانیسم اسنپ‌بک، از پیمان NPT (پیمان عدم اشاعه هسته‌ای) خارج می‌شود، و در این صورت دومین کشوری خواهد بود که پس از کره شمالی چنین کاری می‌کند؛ و ما می‌دانیم سرنوشت آن به کجا انجامید. حتی اگر ایران این کار را نمی‌کرد، این اقدام شانس هرگونه دیپلماسی یا توافق را شدیداً تحت آزمون قرار می‌داد و ممکن بود منجر به اقدام نظامی علیه ایران شود.
گزینه دیگر برای تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) این بود که از اجرای اسنپ‌بک صرف‌نظر کند، حتی در غیاب یک توافق یا نزدیک‌شدن به آن. بعد از ماه‌ها آمادگی و تهدید، این کار برای آنها به‌نوعی تحقیر محسوب می‌شد؛ و احتمالاً به پایان نقش E ۳ (تروئیکای اروپایی) در دیپلماسی هسته‌ای با ایران منجر می‌گردید. تصور اینکه پس از آن جدی گرفته شوند، دشوار است.
آنچه پیشنهاد تمدید اسنپ‌بک در هفته گذشته انجام داد، این بود که به آنها گزینه سومی داد گزینه‌ای که اغلب دیپلمات‌ها ترجیح می‌دهند: توپ را به زمین آینده انداختن و مواجه نشدن با دو انتخاب ناخوشایند. اکنون شاهد اجرای این گزینه هستیم.
نکته کلیدی در مورد احتمال تمدید ضرب‌الاجل «مکانیسم ماشه» (اسنپ‌بک) این است که این تصمیم به E ۳ (تروئیکای اروپایی) اجازه داد که عملاً سطح انتظارات از ایران را پایین بیاورند، برای اینکه ایران زمان اضافی بگیرد. اکنون دو جبهه متضاد شکل گرفته است:
برخی این اقدام را حرکتی هوشمندانه برای خرید زمان بیشتر جهت رسیدن به توافق هسته‌ای میان آمریکا و ایران می‌دانند که هر دو طرف بتوانند با آن کنار بیایند.
برخی دیگر آن را علامتی به ایران می‌دانند که تروئیکای اروپایی احتمالاً هرگز اسنپ‌بک را فعال نمی‌کند و بنابراین فشار بر ایران برای ورود جدی به مذاکرات تا پیش از پایان مهلت مرداد کاهش می‌یابد.
حالا بیایید به اظهارات غریب آبادی معاون عراقچی و بازی‌ای که ایران آغاز کرده بازگردیم بازی‌ای که ایران سابقه بازی‌کردن در آن را دارد و بسیار خوب هم بازی کرده است.
اکنون ایران باید از دو شرط کلیدی عبور کند: ۱. همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؛ ۲. از سرگیری مذاکرات با آمریکا.
ما پنج هفته تا پایان آگوست زمان داریم.
غریب‌آبادی از اعزام هیئتی از آژانس به تهران طی هفته‌های آینده خبر داد، هیئتی که صرفاً قرار است درباره چیزی که او آن را «چارچوب کاری» برای رژیم بازرسی‌های آتی می‌نامد، گفت‌و‌گو کند. ما همه می‌دانیم که ایران سال‌هاست با آژانس بازی می‌کند، قول همکاری می‌دهد، اما آن را به‌تعویق می‌اندازد.
تقریباً می‌توان گفت ایران مدت زیادی صرف خواهد کرد تا با دسترسی‌های محدود به آژانس موافقت کند، و بدین ترتیب زمان قابل‌توجهی برای خود می‌خرد، پیش از آن‌که بازرسی‌های جدی آغاز شود. اما با این حال، گام اولیه همکاری برداشته شده است.
در چنین شرایطی، برای تروئیکای اروپایی بسیار دشوار خواهد بود که تصمیم به اجرای اسنپ‌بک بگیرند، وقتی ایران و آژانس در حال گفت‌و‌گو هستند.
اما هنوز بخش دوم باقی مانده است: ما هنوز زمان داریم به‌نظر من، احتمال زیاد دارد که در نیمه دوم ماه اوت (اواخر مرداد) ایران نوعی از گفت‌و‌گو با آمریکا را از سر بگیرد. شاید گفت‌وگوی غیرمستقیم. شاید با حضور دیگر کشورها.
چه کسی می‌داند؟
اما ایران آشکارا می‌گوید حاضر است با آمریکا گفت‌و‌گو کند، اگر تضمینی باشد که در طول مذاکرات حمله نظامی رخ نمی‌دهد. به هر شکل، مسئله اصلی هنوز غنی‌سازی اورانیوم یا پیوستن به کنسرسیومی برای واردات اورانیوم غنی‌شده است.
ایران از زمان توقف درگیری‌ها (احتمالاً اشاره به جنگ غزه یا دیگر تنش‌ها) بار‌ها گفته که خط قرمزش تغییر نکرده است. حالا این حرف را با لحنی قوی‌تر و مکررتر بیان می‌کند. پس به احتمال زیاد وارد مذاکراتی خواهیم شد که همچنان توسط همان اختلافات بنیادین قبلی محصور است، با این تفاوت که ایران احساس می‌کند زمان به نفع اوست.
برای ایران، بازگشت به چنین موقعیتی موفقیتی بزرگ در دیپلماسی محسوب می‌شود. با این حال، این مسیر بدون ریسک نیست.
تهران شاید بتواند از اسنپ‌بک عبور کند، اما همچنان با تهدید حمله نظامی به‌ویژه از سوی اسرائیل مواجه خواهد بود. ولی اگر اسنپ‌بک به تعویق بیفتد، ایران به مذاکرات با آمریکا بازگردد و کاخ سفید امیدوار به دستیابی به توافقی شود که آن را می‌پسندد، آیا اسرائیل حاضر خواهد بود بار دیگر با یک حمله، مذاکرات را منفجر کند؟ به‌ویژه اگر ایران هنوز غنی‌سازی مجدد را آغاز نکرده باشد؟»
«الی گرانمایه» پژوهشگر ارشد و معاون مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقای شورای روابط خارجی اروپا در تازه‌ترین گزارش که در وب سایت این شورا منتشر شده در خصوص مخاطرات فعال شدن مکانیسم ماشه یا اسنپ بک نوشته است: بعید است اسنپ‌بک پس از تجربه حملات نظامی، ایران را وادار کند که خواست آمریکا برای غنی‌سازی صفر را بپذیرد. تجربه ۲۰ سال دیپلماسی آمریکا-ایران نشان داده که ایران به فشار با تشدید متقابل پاسخ می‌دهد، هرگز از حق غنی‌سازی صرف‌نظر نمی‌کند و تنها با دیپلماسی آبرومند حاضر به امتیازدهی خواهد شد.
گرانمایه معتقد است: به علاوه، خروج ایران از NPT تحت تأثیر اسنپ‌بک می‌تواند مذاکرات آمریکا-ایران را بیشتر به بن‌بست بکشاند و به اسرائیل بهانه‌ای دهد تا ترامپ را برای حملات بیشتر به تأسیسات هسته‌ای ایران ترغیب کند. چنین حملاتی احتمالاً ایران را به ساخت تأسیسات مخفی و مقاوم و حتی تحقیقات در زمینه تسلیحات سوق خواهد داد.
بر این اساس به نظر می‌رسد مسیر مذاکرات جدید ایران و آمریکا از گفت‌و‌گو‌های تهران با طرف اروپایی در استانبول در روز جمعه سوم مرداد ماه می‌گذرد. در صورت موفقیت آمیز بودن این مذاکرات و تمدید ضرب الاجل فعال سازی مکانیسم ماشه، می‌توان شاهد ورود به گفت‌و‌گو‌های تهران-واشنگتن بود.
