پیدا کردن راه هنوز هم آسان نیست! مشکل در کجاست؟
روزنو :دو ماه از آتش‌بس شکننده میان ایران و اسرائیل گذشته است. توپ و تانک دیگر در میدان نیست، اما زندگی روزمره ایرانیان همچنان نشانه‌های یک وضعیت جنگی را با خود حمل می‌کند. یکی از مهم‌ترین این نشانه‌ها، اختلال گسترده در سامانه‌های موقعیت‌یاب (GPS) است؛ اختلالی که همزمان با روز‌های جنگ ۱۲ روزه آغاز شد و هنوز ادامه دارد.
مقامات رسمی این اختلال را به «ملاحظات امنیتی و حضور احتمالی پهپادها» نسبت داده‌اند. وزیر ارتباطات نیز اعلام کرده که تصمیم به محدودسازی GPS با هدف حفاظت از جان شهروندان و بنا به توصیه نهاد‌های امنیتی و نظامی صورت گرفته است.
به گزارش روز نو حتی مرکز مطالعات راهبردی وزارت کشور از فعال شدن سامانه بیدو چین به جای GPS خبر داده است. با این حال، تداوم این وضعیت هزینه‌های سنگینی بر دوش اقتصاد و جامعه گذاشته است.
برآورد‌ها نشان می‌دهد روزانه حدود ۵ میلیون سفر از طریق تاکسی‌های اینترنتی انجام می‌شود. با میانگین کرایه ۱۵۰ هزار تومان، گردش مالی روزانه این بخش حدود ۷۵۰ میلیارد تومان است. اما به گفته رانندگان، اختلال GPS باعث افزایش زمان سفر و کاهش رضایت مسافران شده و حدود ۳۰ درصد از درآمد‌ها را کاهش داده است؛ یعنی زیانی نزدیک به ۲۲۵ میلیارد تومان در روز تنها در بخش حمل‌ونقل آنلاین.
کسب‌وکار‌های وابسته به موقعیت‌یاب، همچون پلتفرم‌های سفارش غذا، پیک‌های اینترنتی و فروشگاه‌های آنلاین نیز با مشکل مواجه شده‌اند. روزانه حدود ۲ میلیون سفارش با میانگین ۱۲۰ هزار تومان جابه‌جا می‌شود. اختلال‌ها سبب تأخیر، لغو و کاهش اعتماد مشتریان شده و نزدیک به ۲۰ درصد زیان عملیاتی معادل ۴۸ میلیارد تومان در روز ایجاد کرده است.
این فشار‌ها در شرایطی رخ می‌دهد که اقتصاد ایران پیش‌تر زیر بار تورم بالا، رکود سرمایه‌گذاری و تحریم‌های خارجی قرار داشت. جنگ ۱۲ روزه شوک تازه‌ای به اقتصاد وارد کرد و ادامه اختلال GPS اکنون به «هزینه پنهان جنگ الکترونیک» بدل شده است؛ هزینه‌ای که نه ارتش بلکه شهروندان و کسب‌وکار‌ها می‌پردازند.
پیامد‌های این وضعیت فراتر از اقتصاد است. کاهش درآمد طبقه متوسط و پایین، افزایش هزینه حمل‌ونقل و تجارت، بالا رفتن نرخ بیمه در کشتیرانی و ایجاد بی‌اعتمادی اجتماعی، از جمله نتایج مستقیم این تصمیم امنیتی است. در حالی که مسئولان از «بازگشت شرایط به حالت عادی» سخن می‌گویند، تجربه روزمره مردم تصویر دیگری را نشان می‌دهد.
پرسش کلیدی این است: آیا امنیتی که زندگی عادی مردم را مختل کند، پایدار خواهد بود؟ یا باید تصمیمات سیاسی و دیپلماتیک جایگزین استمرار فضای جنگی شوند؟ اختلال GPS یادآور این واقعیت است که سیاست‌های امنیتی بدون پشتوانه دیپلماسی و توجه به هزینه‌های اقتصادی، می‌توانند خود به بحرانی تازه تبدیل شوند؛ بحرانی که تاب‌آوری جامعه و اقتصاد را در درازمدت تهدید می‌کند.
