مطالبه مشخص فرهنگیان، انحلال صندوق ذخیره است

سحر بیات کارشناس حوزه آموزش‌و پرورش  در پاسخ به این سوال که چرا نارضایتی‌هایی از عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان وجود دارد، توضیح داد: سال ۱۳۷۳ با یک مصوبه در مجلس، صندوق ذخیره فرهنگیان تشکیل شد. هدف از ایجاد آن ارتقای معیشت و رفاه فرهنگیان بود. به عبارت دیگر، مأموریت اصلی صندوق فراهم‌سازی شرایط بهتر معیشتی و رفاهی برای فرهنگیان عنوان شد.

وی افزود: ماهیت صندوق، طبیعتاً خصوصی است، با وجود این، برخی از نمایندگان مجلس در طول سال‌ها تلاش داشته‌اند که ماهیت آن را از خصوصی به عمومی غیردولتی تغییر دهند. علت این موضوع، دخالت‌های مکرر نمایندگان در امور صندوق و انتصاب افراد مورد نظر خود در پست‌های حساس بوده است.

بیات ادامه داد: ماهیت صندوق همچنان خصوصی است. هرچند برخی از این افراد از سال ۱۳۷۳ تاکنون همواره در تلاشند تا صندوق ذخیره فرهنگیان را عمومی غیردولتی قلمداد کنند، اما معلمان مقاومت کرده‌اند و در آخرین اساسنامه مصوب سال ۱۴۰۴، خصوصی بودن صندوق قطعی شده و در اداره ثبت شرکت‌ها نیز به ثبت رسیده است. در حال حاضر، فرهنگیان این مؤسسه را خصوصی می‌دانند.

کارشناس آموزش‌و پرورش گفت: در خصوص منابع مالی صندوق، دو مسیر اصلی برای ورودی آن تعیین شده است نخست، حق عضویت معلمان که به‌صورت ماهیانه باید پرداخت شود. قانوناً مقرر شده که این مبلغ بین ۱و ۲/۰درصد تا ۳ درصد حقوق فرهنگیان باشد که مستقیماً از حساب آنان برداشت و به صندوق واریز می‌شود. دوم، سهم دولت به‌عنوان هدیه که بر طبق آن چیزی که زمان تاسیس صندوق گفته شده، به اعضا تعلق می‌گیرد. متأسفانه، دولت از سال‌های گذشته تاکنون سهم خود را پرداخت نکرده و اکنون حدود هفت هزار همت به صندوق بدهکار است. در نتیجه، عملاً تنها ورودی صندوق همان پرداختی‌های معلمان است.

بیات در ادامه عنوان کرد: همچنین قرار بوده است که صندوق از طریق فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری، سودآوری داشته باشد تا میان سهامداران تقسیم شده، صرف سرمایه‌گذاری‌های جدید و اجرای پروژه‌های تازه شود اما به دلیل زیان‌ده بودن بسیاری از شرکت‌ها و سوءمدیریت، این سود در حد انتظار نبوده و ورودی قابل‌توجهی محسوب نمی‌شود. در حال حاضر، مهم‌ترین ورودی صندوق همان حق عضویت معلمان است که ماهیانه حدود ۱۸۰ تا ۱۹۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود.

وی افزود: بر اساس اساسنامه اولیه، مقرر بود که تمامی ورودی‌های صندوق صرف سرمایه‌گذاری و ایجاد سود شود اما در عمل، به دلیل ناکارآمدی، ورشکستگی و سوءمدیریت برخی مدیران، ورودی صندوق عملاً به‌عنوان منبعی برای پرداخت مطالبات بازنشستگان همان سال استفاده می‌شود. در حالی که سود بازنشستگان باید از محل عملکرد و سود عملیاتی صندوق تأمین شود، متأسفانه به دلیل مشکلات متعدد در صندوق ذخیره فرهنگیان، چنین اتفاقی نیفتاده است.

بیات گفت: دولت تاکنون هیچ ردیف بودجه‌ای به صندوق اختصاص نداده است. مطابق قانون، قرار بوده همانند صندوق کارکنان دولت، مبلغی نیز توسط دولت به‌عنوان هدیه به صندوق واریز شود، اما این تعهد عملی نشده. در نتیجه، از ابتدا تاکنون، بخش اعظم منابع صندوق از محل حق عضویت فرهنگیان تأمین شده است.

کارشناس حوزه آموزش‌و پرورش بیان کرد: اکنون بحث خصوصی بودن یا عمومی غیردولتی بودن صندوق باید از جنبه‌های مختلف بررسی شود. در مقام شرکت خصوصی، سهام‌داران می‌توانند با استناد به قوانین تجارت نسبت به مطالبات خود اقدام کنند اما مشکل اساسی اینجاست که ناظر اصلی بر فعالیت‌های صندوق، هیات امنای آن توسط وزارت آموزش‌و پرورش انتخاب می‌شود و فقط تعداد کمی از اعضای صندوق از اعضای هیات امنای آن هستند. به‌ صراحت باید گفت اگر صندوق مورد مشکلات متعددی قرار گرفته و در وضعیت بد اقتصادی قرار دارد، علت آن اصلی عمل نکردن به وظیفه نظارتی هیات امنا به عنوان نمایندگان فرهنگیان بوده است.

بیات تاکید کرد: خصوصی بودن صندوق به‌ تنهایی تأثیر مثبتی برای فرهنگیان نداشته است. شاید اگر صندوق عمومی غیردولتی محسوب می‌شد و زیر نظر نهادهای نظارتی مستقل اداره می‌شد، امکان بروز چنین مشکلاتی کاهش می‌یافت.

وی افزود: طبق گزارش‌های مالی، از سال ۱۳۷۳ تاکنون حدود ۹۰ درصد سرمایه‌گذاری‌های صندوق از محل حق عضویت فرهنگیان تأمین شده و سهم دولت تقریباً هیچ بوده است. بدهی صندوق تا سال ۱۴۰۳ به حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در چنین شرایطی، صندوق چاره‌ای جز فروش دارایی‌های خود برای پرداخت بدهی‌ها ندارد.

بیات در پایان گفت: مطالبه مشخص فرهنگیان، انحلال صندوق ذخیره فرهنگیان، ارزیابی و تعیین ارزش مالکانه دارایی‌ها و اعطای سهم عادلانه به تمامی اعضا از بدو تأسیس تاکنون است.