
ديدار دوجانبه ايران و امريكا
روزنو :علي خرم*
با مذاكرات هستهيي ايران با گروه 1+5 برخي موضوعات توسط طرف هستهيي در مساله نگارش مطرح شد كه مورد استقبال طرف ايراني واقع نشد و اين ميتوانست گرهيي درمذاكرات به ويژه در مرحله نگارش برنامه جامع ايجاد كند كه مقرر شد ايران و امريكا به طور دوجانبه نشستهايي داشته باشند و با طرح موضوعات مورد نگراني و مورد علاقه، مستقيما طرف مقابل را در جريان نگرانيها و علاقهمنديهاي خود قرار دهند و دو طرف از نيات واقعي يكديگر مطلع شده و حتيالامكان به راهحل مشترك دست يابند.
چنين روشي در تمام مذاكرات بينالمللي مرسوم است و رعايت ميشود.به عبارت ديگر در مذاكرات چندجانبه، اغلب اوقات دو كشور بهخصوص بر روي موضوعي آنچنان درهم ميپيچند كه ميتواند همه مذاكرات گروه را متوقف كرده يا به بنبست برساند. در چنين حالتي آن دو كشور از مذاكرات چندجانبه و گروهي براي مدتي موقتا خارج شده و به طور دوجانبه روي موضوعات مورد علاقه به تبادل نظر مستقيم ميپردازند تا رفع مشكل شود.
برخي اوقات جهت اعتمادسازي، دو طرف كه به نيات همديگر در نشستهاي مشترك مشكوك و مظنون هستند طي نشستهاي مشترك به سخنان يكديگر گوش فرا داده و در مورد نگراني طرف مقابل طرح و نظر ميدهند تا اطمينان حاصل كنند نيات طرف مقابل با سخنان و مواضع ابراز شده همخواني داشته و ميتواند مورد اعتماد واقع شود.از ابتداي موضوع پرونده هستهيي كشورمان هر دو كشور ايران وامريكا بياندازه نسبت به هم بدبين و مظنون بودند.
البته ناگفته نماند مواضع و سياستهاي خصمانه و حداقل غيردوستانه امريكا نسبت به موضوع هستهيي ايران از پيروزي انقلاب اسلامي ايران همواره مانع اصلي اعتمادسازي بين دو كشور بوده و امريكاييها به خاطر چنين مواضعي قابل انتقاد هستند. به هر حال در چنين فضايي ايران و امريكا نميتوانند به مرحله نگارش برنامه جامع وارد شوند و تدوين آن بدون دردسر به سرانجام برسد. لذا مذاكرات دوجانبه بهترين راهحل براي اقناع دو طرف و آگاهي از نيات و مواضع يكديگر در موضوعات هستهيي است. در اين مذاكرات طرف امريكايي از بالاترين سطح ممكن وزارت امور خارجه خود چون ساليوان و ويليام برنز استفاده كرده تا به اهداف خود براي اعتمادسازي با ايران جامه عمل بپوشاند. به عبارت ديگر ورود چنين افرادي به صحنه مذاكرات هستهيي نشان از آمادگي امريكا براي حل موضوعات معوقه در پرونده هستهيي با ايران دارد.
در مقابل امريكا قصد دارد به ايران اطمينان دهد كه در بالاترين سطح به تعهدات پايبند بوده و ميخواهد با ايران همكاري كرده تا مذاكرات به نتيجه برسد. چنين مذاكرات دوجانبهيي قادر خواهد بود مذاكرات ايران و گروه 1+5 را شتاب بخشيده و در زمان صرفهجويي شود. يقينا هر گونه تفاهم بين ايران و امريكا به عنوان طرفهاي اصلي پرونده هستهيي مورد استقبال بقيه اعضاي 1+5 نيز قرار خواهد گرفت؛ زيرا اين گروه نزديك به 13 سال است در انتظار حل سوءتفاهمات بين ايران و امريكا است تا مذاكرات به نتيجه رسيده و شرايط عادي شود و هر كدام از كشورهاي گروه 1+5 بتوانند مستقلا به گسترش روابط سياسي، تجاري و اقتصادي مورد دلخواه خود با ايران پرداخته و منافع خود را تامين كنند.
نماينده اسبق دايم ايران در سازمان ملل متحد
چنين روشي در تمام مذاكرات بينالمللي مرسوم است و رعايت ميشود.به عبارت ديگر در مذاكرات چندجانبه، اغلب اوقات دو كشور بهخصوص بر روي موضوعي آنچنان درهم ميپيچند كه ميتواند همه مذاكرات گروه را متوقف كرده يا به بنبست برساند. در چنين حالتي آن دو كشور از مذاكرات چندجانبه و گروهي براي مدتي موقتا خارج شده و به طور دوجانبه روي موضوعات مورد علاقه به تبادل نظر مستقيم ميپردازند تا رفع مشكل شود.
برخي اوقات جهت اعتمادسازي، دو طرف كه به نيات همديگر در نشستهاي مشترك مشكوك و مظنون هستند طي نشستهاي مشترك به سخنان يكديگر گوش فرا داده و در مورد نگراني طرف مقابل طرح و نظر ميدهند تا اطمينان حاصل كنند نيات طرف مقابل با سخنان و مواضع ابراز شده همخواني داشته و ميتواند مورد اعتماد واقع شود.از ابتداي موضوع پرونده هستهيي كشورمان هر دو كشور ايران وامريكا بياندازه نسبت به هم بدبين و مظنون بودند.
البته ناگفته نماند مواضع و سياستهاي خصمانه و حداقل غيردوستانه امريكا نسبت به موضوع هستهيي ايران از پيروزي انقلاب اسلامي ايران همواره مانع اصلي اعتمادسازي بين دو كشور بوده و امريكاييها به خاطر چنين مواضعي قابل انتقاد هستند. به هر حال در چنين فضايي ايران و امريكا نميتوانند به مرحله نگارش برنامه جامع وارد شوند و تدوين آن بدون دردسر به سرانجام برسد. لذا مذاكرات دوجانبه بهترين راهحل براي اقناع دو طرف و آگاهي از نيات و مواضع يكديگر در موضوعات هستهيي است. در اين مذاكرات طرف امريكايي از بالاترين سطح ممكن وزارت امور خارجه خود چون ساليوان و ويليام برنز استفاده كرده تا به اهداف خود براي اعتمادسازي با ايران جامه عمل بپوشاند. به عبارت ديگر ورود چنين افرادي به صحنه مذاكرات هستهيي نشان از آمادگي امريكا براي حل موضوعات معوقه در پرونده هستهيي با ايران دارد.
در مقابل امريكا قصد دارد به ايران اطمينان دهد كه در بالاترين سطح به تعهدات پايبند بوده و ميخواهد با ايران همكاري كرده تا مذاكرات به نتيجه برسد. چنين مذاكرات دوجانبهيي قادر خواهد بود مذاكرات ايران و گروه 1+5 را شتاب بخشيده و در زمان صرفهجويي شود. يقينا هر گونه تفاهم بين ايران و امريكا به عنوان طرفهاي اصلي پرونده هستهيي مورد استقبال بقيه اعضاي 1+5 نيز قرار خواهد گرفت؛ زيرا اين گروه نزديك به 13 سال است در انتظار حل سوءتفاهمات بين ايران و امريكا است تا مذاكرات به نتيجه رسيده و شرايط عادي شود و هر كدام از كشورهاي گروه 1+5 بتوانند مستقلا به گسترش روابط سياسي، تجاري و اقتصادي مورد دلخواه خود با ايران پرداخته و منافع خود را تامين كنند.
نماينده اسبق دايم ايران در سازمان ملل متحد