خاورمیانه تشنه است!
روزنو :گزارش‌های بی‌بی‌سی درباره بحران آب در ترکیه و افغانستان و تحلیل‌های میدل‌ایست‌نیوز از وضعیت عراق، همچنین اقدام رژیم اسرائیل در صدور فرمان خشکسالی ـ با وجود ادعای تخصص در مدیریت آب ـ همگی نشان می‌دهد که بحران آب در خاورمیانه به یک پرونده اقلیمی تبدیل شده است
حفر بی‌رویه چاه‌ها، توزیع ناعادلانه منابع آبی، احداث صنایع پرمصرف در مناطق کویری و کشاورزی غیراصولی، تنها بخشی از نتایج سیاست‌گذاری‌های نادرست و بی‌توجهی به ملاحظات آبی است.
به گزارش روز نو هرچند حکمرانی ضعیف آبی و سوءمدیریت داخلی نقش اصلی را در این بحران ایفا می‌کنند، اما نمی‌توان از بعد اقلیمی و تأثیرات آن در شکل‌گیری این وضعیت غافل شد.
گزارش‌های بی‌بی‌سی درباره بحران آب در ترکیه و افغانستان و تحلیل‌های میدل‌ایست‌نیوز از وضعیت عراق، همچنین اقدام رژیم اسرائیل در صدور فرمان خشکسالی ـ با وجود ادعای تخصص در مدیریت آب ـ همگی نشان می‌دهد که بحران آب در خاورمیانه به یک پرونده اقلیمی تبدیل شده است؛ پرونده‌ای که نه‌تنها ریشه در ناکارآمدی‌های مدیریتی دارد، بلکه با منازعات مرزی، کنترل منابع آبی و تغییرات اقلیمی نیز گره خورده است. در چنین شرایطی، الگو‌های بارندگی در خاورمیانه و برخی مناطق دیگر دنیا، دست‌خوش تغییرات جدی شده و پدیده‌هایی مانند کاهش سطح سفره‌های آب زیرزمینی، خشک‌شدن تالاب‌ها و مهاجرت‌های ناشی از کم‌آبی شکل گرفته‌اند.
فقر آبی در ترکیه
گزارش پنج‌روز پیش بی‌بی‌سی درباره ترکیه تصویری تکان‌دهنده از بحران آب در شهر‌هایی مانند ازمیر، آنتالیا و موغله ارائه می‌دهد. یکی از ساکنان محله ینی فوچا در ازمیر، می‌گوید: «دو هفته است که حتی یک قطره آب از شیر‌ها نمی‌آید. صبح‌ها صورتمان را در دریا می‌شوییم. ظرف‌ها نشسته مانده‌اند و نمی‌توانیم دوش بگیریم.» او که از سال ۱۹۸۴ در این منطقه زندگی می‌کند، می‌گوید که هرگز چنین کم‌آبی شدیدی ندیده است.
مخازن آب خانگی که زمانی برای قطعی‌های موقت کافی بودند، حالا خالی‌اند و مردم مجبورند آب بطری بخرند. این وضعیت به‌ویژه برای خانواده‌های پرجمعیت یا دارای بیمار، طاقت‌فرسا شده است. بی‌بی‌سی گزارش می‌دهد که سد‌های ترکیه، به‌ویژه در مناطق گردشگری مانند اژه و مدیترانه، به زیر ۲۰ درصد ظرفیت خود رسیده‌اند. برای مثال، سد تاهتالی در ژوئیه ۲۰۲۵ به زیر ۱۰ درصد ظرفیت سقوط کرد.
آتش‌سوزی‌های اخیر در فوچا بخش مهمی از آب سد‌ها را برای اطفا مصرف کرد و از سوی دیگر کاهش بارندگی به این بحران اضافه کرده است. بی‌بی‌سی به نقل از یک پژوهشگر می‌نویسد: «افزایش جمعیت گردشگران در تابستان، مصرف آب را چندبرابر کرده است. آنتالیا با ۲.۷ میلیون نفر جمعیت، در فصل گردشگری میزبان ۱۴ میلیون نفر است، اما منابع آب برای این حجم جمعیت برنامه‌ریزی نشده‌اند.» دواوکان دوغو یاواشلی، استاد جغرافیا هم این وضعیت را «فقر آبی» می‌خواند و هشدار می‌دهد: «خشکسالی دیگر یک مشکل موقتی نیست، بلکه به وضعیتی دائمی تبدیل شده است.» او مناطق نیمه‌خشک مانند قونیه و جنوب شرق آناتولی را به‌شدت در معرض خطر می‌داند. گزارش بی‌بی‌سی همچنین به فرسودگی زیرساخت‌ها اشاره می‌کند؛ تا ۶۰ درصد آب در مسیر انتقال به دلیل نشت لوله‌ها هدر می‌رود. چاه‌های غیرمجاز و ساخت‌وساز‌های بی‌رویه نیز مدیریت آب را دشوار کرده‌اند. یاواشلی تأکید می‌کند که راه‌حل نه در ساخت سد‌های جدید، بلکه در مدیریت هوشمند منابع موجود و حفاظت از جنگل‌ها و تالاب‌هاست.
پایان منابع آب افغانستان تا ۲۰۳۰
گزارش بی‌بی‌سی درباره افغانستان هم روایتی دردناک از زندگی مردم کابل در سایه خشکسالی ارائه می‌دهد. مهدی، پسر ۱۴ ساله‌ای در غرب کابل، هر روز ساعت‌ها در صف آب می‌ایستد تا برای خانواده شش‌نفره‌اش چند بشکه آب بیاورد. او که به دلیل نبود پدر، مسئولیت تأمین آب را بر عهده دارد، به بی‌بی‌سی می‌گوید: «همسایه‌ها به من می‌گویند پسر فقیر. وقتی آب می‌خواهم، می‌گویند خودمان هم آب می‌خریم.» بی‌بی‌سی گزارش می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد آب کابل آلوده است و بسیاری از خانواده‌ها تا ۳۰ درصد درآمدشان را صرف خرید آب می‌کنند. چاه‌های عمیق، حتی آنهایی که تا ۲۵۰ متر حفر شده‌اند یکی پس از دیگری خشک می‌شوند.
یونیسف هشدار داده که تا سال ۲۰۳۰، کابل ممکن است تمام منابع زیرزمینی‌اش را از دست بدهد. سطح آب زیرزمینی در این شهر ۲۵ تا ۳۰ متر کاهش یافته و در سال گذشته، ۴۴ میلیون مترمکعب بیش از ظرفیت تجدید، برداشت شده است. مادربزرگ یک خانواده ۱۰ نفره، به بی‌بی‌سی می‌گوید: «وقتی آب داشتیم، باغچه‌مان سبز بود. حالا بدون آب، زندگی ممکن نیست.» طرح انتقال آب از رودخانه پنجشیر که طالبان آن را تنها راه‌حل می‌داند، به ۱۷۰ میلیون دلار بودجه نیاز دارد، اما تنها ۸.۴ میلیون دلار تأمین شده است. بی‌بی‌سی هشدار می‌دهد: «بدون اقدام فوری، سیستم آب‌رسانی کابل ممکن است به فاجعه‌ای انسانی تبدیل شود.» به‌زعم بی‌بی‌سی، افزایش جمعیت کابل از یک میلیون در سال ۲۰۰۱ به ۷ میلیون در ۲۰۲۵، همراه با کاهش بارش و نبود مدیریت، این بحران را تشدید کرده و مهاجرت دسته‌جمعی از مناطقی مانند دیوان‌بیگی که صد‌ها خانواده به دلیل بی‌آبی ترکش کرده‌اند، زنگ خطر را به صدا درآورده است.
رکورد کم‌آبی در عراق
گزارش میدل‌ایست‌نیوز، اما از وضعیت وخیم آبی در عراق خبر می‌دهد. عون ذیاب عبدالله، وزیر منابع آبی عراق اعلام کرد ذخایر آب کشور به زیر ۸ میلیارد مترمکعب رسیده، یعنی پایین‌ترین سطح در دهه‌های اخیر. این گزارش می‌گوید کاهش آب ورودی از ترکیه و تأثیر تغییرات اقلیمی، عراق را در تنگنا قرار داده است. یک کارشناس به میدل‌ایست‌نیوز گفته: «سال ۲۰۲۵ یکی از سخت‌ترین سال‌ها از نظر آبی است. به دلیل نبود آب کافی، کشاورزی دیم و آبیاری‌شده در سپتامبر کاملاً متوقف خواهد شد.» مذاکرات عراق با ترکیه برای تقسیم عادلانه آب ادامه دارد، اما کاهش بارندگی و گرمای شدید، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است. گزارش‌های اقلیمی که میدل‌ایست‌نیوز به آنها استناد کرده، نشان می‌دهند که بارش‌ها در اکتبر ممکن است افزایش یابد، اما این برای جبران کمبود‌های کنونی کافی نیست. عراق، مانند ایران با چالش‌های داخلی مانند برداشت غیرمجاز و هدررفت آب مواجه است، اما خشکسالی منطقه‌ای فشار را دوچندان کرده است.
اسرائیل و آب‌شیرین‌کن‌های زنگ‌زده
به‌تازگی یک فرمان «خشکسالی» توسط اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل امضا شده که نشان می‌دهد شهرک‌های اشغالی هم با چالش‌های جدی آب‌وهوایی روبه‌رو هستند. این تصمیم که با همکاری وزارت کشاورزی اتخاذ شده به دنبال میزان کم بارش در زمستان گذشته و موج‌های شدید گرما صورت گرفته است.
باتوجه‌به این فرمان، این پرسش مطرح می‌شود چرا رژیمی که همیشه خود را متخصص مدیریت آب و نمونه‌ای برای کشور‌های دیگر معرفی کرده، اکنون با چنین بحران و نیازی به غرامت دست‌وپنجه نرم می‌کند؟ دو احتمال در این باره وجود دارد. یا همه آن ادعا‌هایی که رژیم‌صهیونیستی درباره فناوری‌های آب‌شیرین‌کن داشته، طبل توخالی از آب درآمده است و یا اینکه تغییرات اقلیمی به‌قدری شدید است که حتی سیستم‌های ادعایی پیشرفته آنها هم نمی‌توانند در برابر آن کارایی داشته باشند.
