فیلترینگ گوگل ادز راه حل!

گوگل ادز طی چند سال اخیر به عنوان شاهراه اصلی جذب مشتری در فضای آنلاین شناخته می‌شود. خبرگزاری دانشجو در خبری که ۹ اسفندماه سال ۹۸ منتشر کرد نوشت حدود ۳۰۰ هزار کسب‌وکار ایرانی مشتری تبلیغات گوگل هستند.

به گزارش روز نو تبلیغ در این پلتفرم پیش از سال ۱۳۹۹برای کسب‌وکار‌های ایرانی با دامنه آی‌آر (ir) امکان‌پذیر بود، اما با اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، دسترسی مستقیم کسب‌وکار‌های ایرانی به گوگل ادز محدود شد با این حال کسب و کار‌ها همچنان با دور زدن قوانین گوگل و راهکار‌های جایگزینی نظیر تغییر‌هاست و دامنه (com) از تبلیغات گوگل برای توسعه بهره می‌برند.

فیلترینگ دامنه گوگل ادز سرویس

همزمان با جنگ ۱۲ روزه ایران و اسراییل و قطعی اینترنت، محدودیت‌هایی در این سرویس اعمال شد. همان زمان مسوولان مربوطه از جمله ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در پاسخ به اعتراض شرکت‌های تبلیغاتی، این محدودیت را با توجه به اهمیت حفظ امنیت کشور مختص به بازه زمانی کوتاه دانست و وعده لغو آن طی چند روزآینده را داد. اکنون از این تاریخ سه ماه گذشته است. در حالی که مرجع رسمی برای پیگیری چالش‌های مربوط به این حوزه وجود ندارد، چند آژانس تبلیغاتی با ارسال نامه به دبیر‌خانه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران خواستار پیگیری این موضوع شدند، اما هیچ پاسخ یا توضیحی از هیچ نهادی دریافت نکرده‌اند. انجمن تجارت الکترونیک تهران نیز در نامه‌ای به ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خواستار لغو فیلترینگ گوگل ادز سرویس شده‌بود که تاکنون، کوچک‌ترین توضیح یا اقدامی در این مورد صورت نگرفته است. گرچه طی دو هفته اخیر شاهد رشد ترافیک در اکانت‌های گوگل ادز بودیم، اما مشخص نیست این تغییرات حاصل رفع فیلترینگ است یا مرتبط با به روزرسانی جدید شرکت گوگل در نحوه ردیابی کیک‌هاست.

موضع شفاف دولت در برابر فیلترینگ گوگل ادز

سخنگوی دولت: محدودیت‌هایی که به اقتصاد دیجیتال و معیشت مردم آسیب بزند، پذیرفتنی نیست

با وجود سکوت برخی نهاد‌های مسوول، دولت موضعی شفاف در قبال فیلترینگ اتخاذ کرده است. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت به «اعتماد» گفت: «موضع دولت در این باره شفاف است؛ ما با محدودیت‌هایی که به اقتصاد دیجیتال و معیشت مردم آسیب می‌زند موافق نیستیم. هر تصمیمی درباره فیلترینگ باید بر پایه بررسی کارشناسی باشد و دولت بار‌ها اعلام کرده که چنین محدودیت‌هایی می‌تواند به کسب‌وکار‌های آنلاین، استارت‌آپ‌ها و آژانس‌های تبلیغاتی آسیب مستقیم بزند و حتی منجر به بیکاری شود. طبق گزارش‌های کارشناسی، فیلترینگ خسارت‌های بزرگی به اقتصاد دیجیتال وارد می‌کند و هزینه‌های تجارت غیرنفتی را افزایش می‌دهد. دولت با کمک سایر دستگاه‌ها به‌طور جدی این آثار را بررسی کرده و تلاش دارد مانع از تکرار آسیب‌ها شود. دولت معتقد است راه درست، باز بودن مسیر ارتباطات جهانی همراه با تنظیم‌گری هوشمندانه است، نه محدود کردن مردم و کسب وکارها.»

تعدیل گسترده متخصصان گوگل ادز

هاتف تالویی، متخصص گوگل ادز درباره فیلترینگ دامنه عملیاتی گوگل ادز سرویس می‌گوید: «این دامنه محتوایی نیست و مربوط به مدیریت و ردیابی تبلیغات و شمارش کلیک کاربران بر روی تبلیغ است. وی می‌افزاید: «تصمیم فیلترینگ این دامنه بدون مشورت با متخصصان این حوزه و برای جلوگیری از نمایش تبلیغات اسراییل و سوءاستفاده از فضای تبلیغاتی گوگل، گرفته شده با این حال این تبلیغات همچنان در نرم‌افزار‌هایی مثل فیلترشکن‌ها قابل مشاهده هستند.» درحالی که پیش از این شرکت‌های تبلیغاتی با وجود تحریم‌ها همچنان نیمه‌جان برای بقا می‌جنگیدند، فیلترینگ دامنه گوگل ادز سرویس، نفس آنها را به شماره انداخته است طوری که بسیاری از شرکت‌ها با قطع درآمد حاصل از تبلیغات، مجبور به حذف هزینه‌های منابع انسانی و تعدیل نیرو شده‌اند همان طور که تعداد زیاد متخصصان متقاضی کار در پلتفرم‌های کاریابی حاکی از تعدیل نیروی گسترده آژانس‌های تبلیغاتی مذکور یا انحلال آنهاست.

آرش، ۷ سال است که به‌صورت تخصصی در زمینه تبلیغات آنلاین فعالیت دارد. او در [..]به صورت حضوری و در شرکت جی ادز به صورت دورکار مشغول به کار بوده است. آرش درباره فیلترینگ گوگل ادز می‌گوید: «تصمیم تعدیل نیرو در مجموعه [..]به جنگ ۱۲ روزه برمی‌گردد، اما چند روز بعد زمانی که گوگل ادز فیلتر شد هم تیم تبلیغات این مجموعه و هم جی ادز تعدیل شدند. وی در ادامه می‌افزاید: «شرکت جی ادز بالغ بر ۲۰۰ مشتری داشت که پس از فیلترینگ، ارایه خدمات به آنها را متوقف کرد.»

آرش می‌گوید: «در حال حاضر شغل مناسبی پیدا نکرده چراکه شرکت‌های تبلیغاتی منبع درآمد خود را از دست داده‌اند و به متخصصان ادز، موقعیت‌های شغلی با حقوق بسیار پایین پیشنهاد می‌دهند.»

علیرضا نظامی، کمپین منیجر شرکت یوتراوز نیز از آسیب‌هایی که فیلترینگ گوگل ادز برای شرکت‌شان داشته گلایه‌مند است و می‌گوید: «قطعی اینترنت حین جنگ دسترسی به اکانت را مختل کرد و باعث هدر رفتن بودجه تبلیغات شد. بعد از آن تا شرایط کمی نرمال شد سرویس ادز را فیلتر کردند و افت کسب و کار‌ها دوچندان شد.»

پاسخ‌های غیرشفاف و ارجاع دادن‌های مکرر

با وجود پیگیری‌های مکرر برای دریافت توضیح درباره چرایی فیلترینگ خدمات گوگل ادز، هیچ‌یک از نهاد‌های مسوول پاسخ شفافی ارائه نکرده‌اند. علیرضا عبداللهی‌نژاد، مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات از اظهارنظر در این باره خودداری کرد و سیدامیر سیاح، معاون تنظیم‌گری و اقتصادی مرکز ملی فضای مجازی، نیز در واکنش به پرسشی درباره تبعات این تصمیم، موضوع را خارج از حیطه وظایف خود دانست و آن را به معاونت محتوا ارجاع داد. صالحی، مدیر ارتباط با رسانه همین مرکز پس از گذشت بیش از یک ماه اعلام کرد که مسوولیت این موضوع بر عهده کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است و از ارایه پاسخی روشن امتناع ورزید. این تناقض‌گویی‌ها در حالی است که فعالان حوزه فناوری و تجارت الکترونیک تأکید دارند فیلترینگ گوگل ادز جنبه‌ای امنیتی دارد و تصمیم‌گیری در این خصوص در سطوح بالادستی انجام می‌شود؛ وزارت ارتباطات نیز صرفا مجری سیاست‌های اتخاذ شده معرفی شده است.

عباس رمدانی، دبیرکل سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، در گفت‌و‌گو با خبرنگار «اعتماد» خاطرنشان کرد: «اگرچه این موضوع تاکنون به‌طور رسمی از سوی اعضای سازمان مطرح نشده است، اما نصر به عنوان نماینده صنف فناوری اطلاعات وظیفه دارد دغدغه‌ها و مطالبات فعالان این حوزه را به مراجع تصمیم‌گیر منتقل کند و زمینه گفت‌و‌گو‌های سازنده میان بخش خصوصی و نهاد‌های حاکمیتی را فراهم آورد.»

متشنج کردن افکار عمومی

رسالت اصلی خبرگزاری‌ها انتشار اخبار صحیح و معتبر در راستای افزایش آگاهی جامعه است. خبرگزاری فارس در تاریخ ۲۳ تیرماه گزارشی با این عنوان منتشر کرد که گوگل برای اسراییل جاسوس استخدام می‌کند و در آن از گوگل به عنوان سلاح مخفی برای جذب جاسوس نام برد. با استناد به سیاست‌های رسمی Google Ads Help Center، گوگل، تبلیغی که در راستای فعالیت‌های مجرمانه یا غیرقانونی (مثل جاسوسی، قاچاق، تروریسم) باشد یا قوانین داخلی کشور‌ها را نقض کند، ممنوع اعلام کرده است. کاربران می‌توانند در صورت مشاهده چنین تبلیغاتی آن را گزارش کنند تا تبلیغ بررسی و مسدود شود.

تالویی در این باره می‌گوید: «گوگل مانند هر پلتفرم دیگری باگ و نواقصی دارد که قابل دور زدن است و اسراییل نیز با دور زدن همین قوانین بنر‌های جاسوسی را تبلیغ می‌کند.» با توجه به محدودیت‌ها، قابلیت هدف قرار دادن کشورایران در پلتفرم گوگل ادز امکان‌پذیر نیست و تبلیغ‌کنندگان محتوا‌های جاسوسی، نرم‌افزار‌هایی مثل وی‌پی‌ان یا فیلترشکن‌ها را برای نمایش تبلیغات خود انتخاب می‌کنند که بیشترین کاربرد را بین کاربران ایرانی دارد.

براساس گزارش سالانه «یکتانت» حدود ۸۰ درصد مردم برای ورود به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند. برخی منابع گردش مالی بازار وی پی ان در ایران را عددی بین ۴۰ تا ۵۰ هزار‌میلیارد‌تومان گزارش کرده‌اند. با این حال تاکنون اقدامی در خصوص ممانعت استفاده از این نرم افزار‌ها به علت نمایش تبلیغات جاسوسی به عمل نیامده است.