همکاری محمد بن‌سلمان و ترامپ جهت ساختن عربستانی جدید!
روزنو :محمد بن‌سلمان سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) ولیعهد عربستان شد. این ولیعهد جوان هر چند در ابتدا با چالش در بین شاهزادگان مواجه بود، اما به تدریج بر آنها غالب شد و عزمش را جزم کرد تا در سیستم سنتی و پادشاهی عربستان خانه تکانی کند و این سیستم فرسوده و کهنه را نو بازسازی کند.
محمد بن‌سلمان سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) ولیعهد عربستان شد. این ولیعهد جوان هر چند در ابتدا با چالش در بین شاهزادگان مواجه بود، اما به تدریج بر آنها غالب شد و عزمش را جزم کرد تا در سیستم سنتی و پادشاهی عربستان خانه تکانی کند و این سیستم فرسوده و کهنه را نو بازسازی کند. او در طول هشت سال گذشته موفقیت‌های چشمگیر و خیره کننده‌ای کسب کرده و قصد دارد عربستان را تا سال ۲۰۳۰ کشور اول منطقه و به یک کشور پیشرفته تبدیل کند. عربستان اکنون عضو گروه ۲۰ اقتصاد برتر جهان شده است.
ایران قرار بود براساس سند چشم اندازه ۲۰ ساله امسال قدرت اول اقتصادی منطقه شود ولی شاخص‌ها نشان می‌دهد که ایران در ته جدول کشور‌های خاورمیانه قرار گرفته است. علت اینکه عربستان و ترکیه راه پیشرفت را طی کرده‌اند انتخاب «گفتمان توسعه محور» به جای «گفتمان ایدئولوژی محور» که ایران از آن پیروی می‌کند. شواهد و قرائن نشان می‌دهد که در سفر بن سلمان به واشنگتن قرار است معامله برگی انجام شود. نکته قابل تامل اینکه بن سلمان پیام پزشکیان را به ترامپ داده است.
محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان به دعوت رسمی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهورآمریکا به واشنگتن رفت. روابط امریکا و عربستان در طول دهه‌ها بر پایه منافع امنیتی و انرژی شکل گرفته و بعضاً دچار تنش نیز شده است. مثل قتل خاشقچی روزنامه نگار منتقد به دستور بن سلمان.
چهره عربستان در سال‌های گذشته دستخوش تحولات جدی شده است؛ از یک سو «معمار نوین» محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی با برنامه‌های اصلاحی «چشم‌انداز ۲۰۳۰» به میدان آمده قصد دارد کشورش را به مرکز اقتصادی و تکنولوژیک تبدیل کند و از سوی دیگر بن سلمان متهم به نقض حقوق بشر، به ویژه در ماجرای قتل جمال خاشقجی است. رویدادی که روابط واشنگتن و ریاض را به تیرگی کشاند. با این حال بن‌سلمان با تأکید بر بازسازی چهره بین‌المللی عربستان، در حال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان معمار نظم جدید در خاورمیانه است. استراتژی او گفتمان توسعه محور به جای ایدئولوژی محور است و در این سیاست تنش با یاران و اسرائیل را کنار گذاشته و دست دوستی به سوی همه کشور‌ها از جمله ایران و اسرائیل دراز کرده است.
چهره بین‌المللی محمد بن‌سلمان
بن‌سلمان از زمانی که به قدرت رسیده، اصلاحات اقتصادی و اجتماعی را آغاز کرد. این اصلاحات از تنوع‌بخشی به اقتصاد نفتی، سرمایه‌گذاری در فناوری و هوش مصنوعی تا ایجاد ساختار‌های مدرن دولتی بوده است. مهم اینکه او به زنان آزادی‌هایی داده که پیش از او در عربستان وجود نداشته است.
ولیعهد سعودی تلاش کرده چهره‌ای مدرن و قدرتمند از عربستان ارائه دهد تا نقش‌آفرین در منطقه باشد. البته پرونده قتل جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ سایه‌ای سنگین بر روابط با غرب انداخت، اما با سفر ترامپ به عربستان و اکنون سفر بن سلمان به امریکا آن شکاف از بین رفته است، چون برای ترامپ تجارت مهم است نه حقوق بشر.
دستاورد بن سلمان
سفر ولیعهد سعودی به واشنگتن در روز ۱۸ نوامبر ۲۰۲۵، (۲۷ آبان ۱۴۰۴) دو کشور را در آستانه توافق‌های بزرگ امنیتی، اقتصادی و سیاسی قرار داده است که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:
-توافق امنیتی با تضمین امریکا: عربستان بر این باور است که منطقه به سوی تنش بیشتر در حرکت است و از این رو تقویت توان دفاعی و بازدارندگی خود را ضرورتی راهبردی می‌داند. به همین دلیل، ریاض تقویت توان دفاعی و ایجاد ظرفیت‌های بازدارنده را ضرورتی راهبردی می‌داند. بن‌سلمان معتقد است که عربستان باید نه‌تنها برای حفاظت از امنیت ملی خود، بلکه برای ایفای نقشی فعال در معماری امنیت منطقه‌ای، از تجهیزات پیشرفته و از مشارکت‌های نظامی گسترده‌تری برخوردار باشد.
به همین دلیل در سفر به امریکا یکی از خواسته‌هایش، تضمین‌های امنیتی از آمریکا است. به گفته کارشناسان، او خواهان «توافق جامع امنیتی» است که بتواند جایگاه عربستان را در معادلات منطقه‌ای تثبیت کند. تحلیل‌گران مؤسسه «واشینگتن اینستیتیو» پیش‌بینی کرده‌اند که در جریان این دیدار احتمالاً یک «توافق اجرایی» به منظور تقویت همکاری دفاعی دو کشور امضا شود، چون یک معاهده متقابل (مورد تأیید سنا) در وضعیت جاری سیاسی آمریکا دشوار است.
-فروش جنگنده‌های F-۳۵: ترامپ پیش از ورود بن‌سلمان به امریکا اعلام کرد که فروش جنگنده‌های پیشرفته F-۳۵ به ریاض را بررسی می‌کند. این قرارداد ممکن است شامل حدود ۴۸ فروند از این هواپیما‌های پیشرفته باشد که در صورت تحقق، نخستین فروش F-۳۵ به یک کشور عربی خواهد بود. این فروش اگر انجام شود می‌تواند موازنه نظامی در منطقه را تغییر دهد و برتری کیفی نظامی اسرائیل را کاهش دهد.
-پیوستن عربستان به پیمان ابراهیم و «دو دولتی فلسطین»: ترامپ خود به بن‌سلمان فشار می‌آورد تا عربستان به پیمان ابراهیم ملحق شود. از طرفی دیگر سعودی‌ها شرط اصلی خود برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را یک مسیر عملی، قابل اعتماد، زمان‌بندی‌شده و غیرقابل بازگشت به سمت تشکیل کشور فلسطینی مستقل قرار داده‌اند. تحلیل‌گران معتقدند که وی ممکن است از این سفر برای پیشبرد ابتکار خود در منطقه استفاده کند. در مقابل اسرائیل هشدار داده که پذیرش فروش F-۳۵ به عربستان نباید بدون دستاورد دیپلماتیک از جمله عادی‌سازی با تل‌آویو صورت گیرد.
-سرمایه‌گذاری‌ها و فناوری پیشرفته: علاوه بر مسائل نظامی بن‌سلمان خواستار توافقات بزرگ اقتصادی است، در زمینه فناوری، هوش مصنوعی و انرژی هسته‌ای غیرنظامی است. هدف عربستان این است که از طریق این سرمایه‌گذاری‌ها نقش استراتژیک‌تر در اقتصاد جهانی و منطقه ایفا کند و وابستگی به نفت را کاهش دهد.
نتیجه
اینکه سفر محمد بن‌سلمان به آمریکا بیش از یک سفر دیپلماتیک، یک سفر نمادین است. به این صورت که این دیدار می‌تواند نقطه عطفی در بازتعریف روابط ریاض - واشنگتن و همچنین نظم منطقه‌ای خاورمیانه باشد. فروش اف-۳۵ و توافق امنیتی عمیق‌تر می‌تواند توان بازدارنده عربستان را تقویت کند و احتمال پیوستن عربستان به پیمان ابراهیم و راه‌حل دوکشوری فلسطین نتیجه این سفر است که می‌تواند در شکل‌دهی به آینده بیانجامد. اگر مذاکرات به سرانجام برسد، بن سلمان می‌تواندنقش «معمار نظم جدید» در منطقه را ایفا کند و تبدیل به قطب اقتصادی و تجاری و گردشگری و سیاسی شود.
